Kominternin Dağıtılması Üzerine

Giriş

Aşağıdaki metin, Henry Barbusse İşci ve Halk Kultur Cevresi’ne

mensup yoldaşlar tarafından, Ekim Devrimi’nin 75. yıldonumunu

anma gununde sunulmuş ve ardından broşur halinde yayınlanmıştır.

*******

Ulusal ve uluslararası sınıf savaşımlarının ceşitli alanlarında

kapitalist guclerin kazandığı bir zaferle ayırdedilen dunyadaki mevcut

guc ilişkileri, uluslararası komunist hareketin bilancosunu cıkarma

sorununu gundeme getirmektedir. Bu gorev hem meşru, hem

zorunlu, hem de acildir. Proletaryanın ve ezilen halkların ihtiyac

duydukları partileri yeniden kurabilme yeteneğimiz, bu soruya

verilecek yanıta bağlıdır. Bu temel ve merkezi sorun, acele sonuclara

varmadan, ciddiyetle ve diyalektik materyalizmin inceleme yontemiyle

ele alınmalıdır.

I. SORUN HAKKINDA YAPILAN TAHLİLLERİN

DURUMU

Burjuvazinin kin dolu, intikam kokan ve tutarsız lakırdıları bir

kenara bırakılırsa, sosyalist kampın 20. yy.’daki bozgunu ile ilgili

olarak dort tip tez ileri surulmuştur:

1- İktidarın burokrasi tarafından ele gecirilmesi ve “yozlaşmış bir işci

devleti”nin ortaya cıkmasıyla sonuclanan bir “Stalinci hukumet

darbesi” iddiası uzerinde temellenen Trockist tezler. Trockist

eğilimlerin cokluğu, “hukumet darbesi”nin tarihi ve ondan

kaynaklanan duzenin ne olarak adlandırılacağı uzerine farklı

yorumlara neden olur. Bazıları bu duzene “yozlaşmış işci devleti”

derken diğerleri “devlet kapitalizmi” adını verirler.

2- Sosyalizmi bir “devlet kapitalizmi”ne ve “sosyal emperyalizm”e

donuşturen Kruşcevci bir hukumet darbesi iddiası uzerine inşa edilen

Maoist tezler.

3- Yarı-Trockist olarak adlandıracağımız tezler: Buna gore,

uluslararası komunist hareketin emperyalizm karşısında teslim

olmasının kokeninde, Komunist Enternasyonal’in 7. kongresince

savunulan ve uygulamaya konan Halk Cephesi taktiği yatmaktadır.

Bu yaklaşımda ısrar edenlerin coğunluğunun goruşu, uluslararası

komunist hareketin onceki kongrelerindeki “sınıfa karşı sınıf” taktiği

korunmak gerekirken, SSCB’nin “kendi uluslararası cıkarları”nı

savunan bir duruşu uluslararası komunist harekete “dayatması”nın

sağ bir politikaya yol actığı şeklindedir.

4- Son olarak daha yeni olan teze gore, uluslararası komunist

hareketin bozgununun işareti, III. Enternasyonal’in dağıtılması

olmuştur. Yine burada da, SSCB tarafından “dar milliyetci” bir

duruşun “dayatılması” iddiası sıklıkla dile getirilmekte, Komunist

Enternasyonal’in dağıtılmasının, Stalin ve SSCB tarafından, İkinci

Dunya Savaşı sırasında İngiliz ve Amerikalılara ikinci bir cephe

acmaları icin odenen bir bedel olduğu soylenmektedir.

Daha iyi inceleyebilmek icin bu dort tip duruşu birbirinden ayırdık.

Gercekte, bu dordunden bir kacını birden soyleyen ya da bunlara

eklemlenen tum bir kanıtlamalar serisi mevcuttur.

Boylelikle bazıları, iktidarın “Stalinci burokrasi” tarafından ele

gecirilmesinin, her turlu uluslararası devrim amacının terk edilmesi

anlamına geldiğini; dolayısıyla bu ele gecirişin, 7. Kongre’nin “sağ

taktik”i ile kendini ortaya koyan ve en uc noktası Komunist

Enternasyonal’in dağıtılması olan bir politikaya (1, 3, 4. tezlerin

soylemi), uluslararası komunist hareketin zararına olarak SSCB’nin

kendi cıkarlarını savunmaya yonelik bir politikaya suruklediğini

duşunurler. Bu bakış acılarını savunan Trockist hareket, celişkili bir

bicimde, Kruşcev’in iktidara gelişini, “Stalinizm”i sucladığı olcude,

olumlu sayar.

Trockist tezleri reddeden başkaları icin, geri cekilmeye ve oradan da

Komunist Enternasyonal’in dağıtılması anlamında teslim olmaya

goturen, Halk Cephesi taktiğidir. (3 ve 4. tezlerin soylemi)

Başka soylemler de mevcuttur. Ama buradaki amacımız her kucuk

ayrıma cevap bulmak değil, bu tur bilanco cıkarmanın

yetersizliklerini, yanlışlıklarını ve tehlikelerini gostermektir.

Nitekim bu ifadelerin cekiciliğine kapılmış durust militanlarla

-ozellikle de Fransız Komunist Partisi’nin bağrında- karşılaştık.

Marksist-Leninist orgutlenmeler bile bunlara kapılmaktadırlar.

Komunist Yeniden Oluşum da bu şekilde duşunmektedir:

“Halk Cephesi de denilen, iktidar icin savaşımın terk edilmesiyle - ki

bu terkin gecici olduğu da duşunulebilirdi - ayırt edilen bir geri

cekilme evresinden sonra, Komunist Enternasyonal’in dağıtılması, bu

evrimde cok onemli bir aşamadır. Komunist Enternasyonal’i

dağıtmak, bozguna uğramak demekti.” (Komunist Yeniden Oluşum’un

Henry Barbusse Derneği’ne mektubu)

Aynı tip duruş, Japon Komunist Partisi (sol) tarafından da 1983′ten

beri savunulmuştur:

“30′lu yıllarda, ikinci bir dunya savaşı tehlikesinin yaklaşmasıyla,

SBKP’nin bağrında milliyetcilik eğilimi baş kaldırmıştı. Bunun

anlamı, enternasyonalizmden ve proleter dunya devriminden sapmak,

Sovyetler Birliği’nin savunmasını her şeyden ustun tutmak ve

(sonunda dağılana kadar) devrimci mucadeleleri ona tabi

kılmaktı.” (Bulletin İnternational, sayı 68-70, 1983)

İşi daha fazla karıştırmadan, bu kanıtlama yonteminin bugune kadar

Trockist oluşumların ozel olarak tahsis edilmiş ilgi alanı olduğunu

belirtmek zorunludur. Aynı şekilde, ufak bir topluluk, “Bolşevik” şoyle

duşunuyor:

“Komunist Enternasyonal’in 7. kongresi (Temmuz 1935),

“demokratik” burjuvazi ve II. Enternasyonal’in şoven sosyal

demokratları ile birlik temelinde oportunist ve sosyal-şoven bir cizgi

benimseyerek, Leninizmi ve enternasyonalizmi resmen ve kesin olarak

reddetti.” (Yeni Enternasyonal, sayı 1, 1977)

Fazla uzatmadan, acele cıkarımlara varmanın tehlikesinin ve bilimsel

bir inceleme yapma zorunluluğunun altını cizmekteyiz. Burjuvazinin

ve emperyalizmin ideolojik baskısı oylesine artmıştır ve

kuvvetlerimizin uğradığı yıkım oylesine buyuktur ki, oznelcilik,

burjuvazinin en eski tezleriyle birleşen cıkarımlar yapma tehlikesi

yaratmaktadır. Bu oznelcilik, onemli bir olayı, surec ve bağlamından

kopararak ele almakta ve yenilginin kokenlerini onda aratmaktadır.

Boylelikle sebep, birilerine gore Kruşcev’in gelişi, başkalarına gore

Stalin’in gelişi, bazılarına gore 7. Kongre, sonunculara gore ise,

Komunist Enternasyonal’in dağıtılmasıdır. Bir kere bu ilk adım atıldı

mı, engellenmesi imkansız başkaları bunu takip eder, cunku

koşulların ve sureclerin dikkate alınmaması burjuva bakış acısının

benimsenmesi olacaktır ki bu bakış acısı elini attığı her şeyden

sosyalizmin mumkun olmadığı sonucunu cıkartır.

Komunist Enternasyonal’in dağıtılmasını, uluslararası komunist

hareketin cıkarlarının SSCB’nin cıkarlarına tabi kılınmasının ve

yenilginin nedeni olarak gosteren tezler, bunları onceleyen her

olaydan, sadece ve sadece Komunist Enternasyonal’in 7. Kongresinin

SSCB’nin cıkarlarına hizmet ettiğini ve uluslararası komunist

hareketin cıkarlarıyla uyuşmadığını sozumona mantıksal olarak

cıkarsamaya uğraşırlar. Uzun lafın kısası, tum bu tezler, sosyalizmin

yalnız tek bir ulkede kurulmasıyla Stalin ve SSCB tarafından dunya

devrimine yapılan sozumona ihanete dair Trockist tezde birleşirler.

II. MARKSİST-LENİNİST BİLİMİN LAFZININ ÖZÜNE

KARŞI ÇIKARILMASI

Bazı komunist tez ve incelemeleri bağlamlarından kopararak

kullanmak, eklektizmin ozudur. İşte birkac ornek:

Proletaryanın mucadelesi, yuksek duzeyde uluslar arası olduğuna

gore, eklektizm buradan hareket ederek, her turlu ulusal

mucadelenin ve her turlu ulusal sorunun gerici nitelikte olduğuna

hukmeder. Bunun icin Marx’ın “Proleterlerin vatanı yoktur, sahip

olmadıkları bir şey ellerinden alınamaz” sozune sığınmaya calışır ve

bunu Marx ve Engels’in aşağıdaki kesin ifadesiyle birlikte

değerlendirmeyi unutur:

“Her ulkenin proletaryası, ilk once kendi ulkesinde siyasal iktidarı ele

gecirmek, kendini ulusun yonetici sınıfı olarak ortaya koymak ve

bizzat ulusun kendisi olmak zorundadır ve asla kelimenin burjuva

anlamında değil ama bu anlamında henuz ulusallığını korur.” (K.

Marx ve F. Engels, Komunist Parti Manifestosu)

Eklektizm, Komunist Enternasyonal’in 7. Kongresinin calışmalarını

incelerken de aynı bicimde, gorunuşteki bazı olguları gelişi guzel

alıkor ve diğerlerini eler. Orneğin, Dimitrov’un şu değerlendirmesine

dayanarak “sınıfa karşı sınıf” taktiğinden Halk Cephesi taktiğine geciş

uzerinde fazlasıyla durur: “Bugun bircok kapitalist ulkede, emekci

yığınların şu an icin somut olarak yapmak zorunda kaldıkları secim,

proletarya diktatorluğu ile burjuva demokrasisi arasında değil,

faşizmle burjuva demokrasisi arasındadır.” (G. Dimitrov, Komunist

Enternasyonal’in 7. Kongresi’nin Kapanış Konuşması)

Ama aynı eklektizm, aynı Dimitrov’un bu değerlendirmeyi karmaşık

ve celişkili bir gerceklik karşısında yaptığını ve değerlendirmesine

Lenin’den şu alıntıyı yaparak devam ettiğini unutur: “Demokrasi icin

savaşımın proletaryayı sosyalist devrim yolundan dondurebileceğine,

bu yolu ortup gizleyeceğine veya benzeri bir şey yapabileceğine

inanmak buyuk bir hata olurdu… Tam tersine, sosyalizmin zaferi tam

ve gercek bir demokrasi hayata gecirilmeden mumkun olmadığına

gore, demokrasi icin cetin, tutarlı ve devrimci bir savaşım vermeden

proletaryanın burjuvaziyi yenmeye hazırlanabilmesi de mumkun

değildir.” (Dimitrov’un Lenin’in Eserler’inin 22. Cildinden yaptığı

alıntı)

Nihayet son ornek de, Komunist Enternasyonal’in dağıtılmasıdır.

Eklektik goruş, bu kararın diğer sebepleri ve ozellikle de savaşın

gercek niteliği uzerinde durmadan, dağıtma kararı ile savaşta ikinci

cephenin acılması arasındaki apacık bağdan bahsedecektir.

Boyle bir bağdan bahsetmek sonuc olarak bilinen bir olguyu tekrar

tespit etmekten başka bir şey değildir. Cunku Stalin’in bizzat kendisi

bunu 28 Mayıs 1943′te acıkca ifade etmiştir:

“Bana gore Komunist Enternasyonal’in dağıtılması cok yerinde bir

karar olmuştur, cunku ozellikle şimdi, faşist canavarın kalan son

gucunu harcadığı şu zamanda, onun işini bitirmek ve faşist baskı

altındaki halkları ozgurluklerine kavuşturmak icin ozgurluk aşığı tum

ulkelerin ortak saldırısını orgutlemek zorunludur.” (J. Stalin, Reuter

Ajansı’na Cevap, 8 Mayıs 1943)

Bir yandan Nazilerle İngiliz ve Amerikan kuvvetleri arasında SSCB’ye

karşı ceşitli ittifak arayışlarının olduğu, diğer yandan uluslararası

komunist hareketin -kimi Nazi işgali altında, kimi Nazilerle ittifak

halinde, kimi ozgurleştirilmiş ya da İngiliz ve Amerikan kuvvetleri

tarafından ozgurleştirilmek uzere olan- birbirinden cok farklı

koşullara sahip cok sayıda ulkede değişik koşullarla karşı karşıya

kaldığı, bazı partilerin, burjuvazinin Nazilerle birlikte veya onlara

karşı ceşitli yollara saptığı (kimi zaman, direniş, kimi zaman işbirliği,

kimi zaman ikili oynama) ulkelerde faaliyet gostermek zorunda kaldığı

bir genel bağlam soz konusu iken, Komunist Enternasyonal’in

dağıtılması kararını dayandığı bu bağlamdan koparmak, fiilen

oznelciliğe ve somut durumun somut tahlilini yapmakta gercek bir

yeteneksizliğe mahkum olmak demektir.

Komunistlerin orgutunun bicimi, donmuş ve değişmez bir gerceklik

değildir. Tam tersine bu bicim, proletaryanın ve oncusunun karşı

karşıya olduğu guc ilişkilerinin ve sınıf mucadelesinin somut

durumunun yuklediği somut gorev ve ihtiyaclara gore değişir.

Bu hususları goz onune almamak, Marx ve Engels’in neden Birinci

Enternasyonal’in kuruluşuna katıldıklarını ve ardından onu dağıtmak

icin her şeyi yaptıklarını, II. Enternasyonal’in neden şoven ve

oportunist bir sonuca vardığını, Lenin’in neden once bir gazetenin

(İskra) etrafında gercekleşecek bir orgutlenmeyi, ardından sağ eğilimi

icinde barındıran partiyi ve son olarak da “oportunist unsurlarından

kendini arındırmış” Bolşevik partiyi tavsiye ettiğini anlamamaktır.

Kısacası Komunist Enternasyonal’in dağıtılmasının uygun olup

olmadığı uzerine yapılan değerlendirme ne olursa olsun, kendine ozgu

boyle bir olayda uluslararası komunist hareketin “yozlaşmasının” ve

“yenilgisnin” nedenini gormek yanlıştır, bilime ve diyalektiğe aykırıdır.

Uluslararası komunist harekette tespit ettiğimiz oportunist ve

revizyonist evrimde, her ulke ve her partide bulunan nesnel

(emperyalizme bağlı) ve oznel (revizyonizme bağlı) etkenler belirleyici

olmuştur.

Aynı sebeplerle, mevcut yenilgiye yol acan tum sapma ve bozulmalara

“mucizevi” bir cozum bulacak yeni bir enternasyonalin kurulmasını

beklemek de yanlıştır. Tam tersine, bu sapmalara karşı verilen

mucadele, belirli sayıda ulkede ve komunist orgutte gelişip ilerlediği

zaman, yeni bir enternasyonal mumkun ve gercekleştirilebilir

olacaktır.

III. MARKSİZM-LENİNİZM VE KOMÜNİSTLERİN

ÖRGÜTÜ

Orgut sorunu proletaryanın karşısına, Marksizmin ortaya cıkışından

cok once cıkmıştır. Cunku Lenin’in dediği gibi “proletaryanın

mucadeledeki yegane silahı orgutu” idi ve kapitalizmin, temel celişkisi

olan proletarya ve burjuvazi arasındaki karşıtlık temelinde gelişmesi,

bu zorunluluğu acıkca ortaya koyuyordu.

Proletaryanın orgutunun hangi bicimleri alacağı sorusu, siyasal bilinc

seviyesindeki, zamanın ihtiyaclarındaki, işci sınıfının uzerine

odaklandığı hedeflerdeki ve sınıfsal guc ilişkilerindeki değişikliklere

gore hep sorulagelmiştir.

Bu sebepledir ki Marx, proletaryanın orgutu olarak gizli cemiyet ve

teşekkullerin gelişimini tahlil ettiğinde, bu oluşumların nedenini

nesnel durumun evrimine bağlamıştır:

“1848-1849 devriminin başarısızlıkla sonuclanması, kıta

Avrupa’sındaki proletarya partisinin, ayrıcalık adına neye sahipse

hepsini, yani partinin orgutlenmesinin yasal yollarını kaybetmesine

yol acmıştı. (…) 1849′dan sonra, proletarya partisinin elinde,

1848′den once olduğu gibi tek bir arac vardı: yeraltı orgutu.” (K.

Marx, Koln’de Komunistlerin Yargılanması)

Marx, orgutun sadece biciminin değil, hedeflerinin de “somut

durumun somut tahlili” ne bağlı olması gerektiğini duşunuyordu:

“Bu gizli derneklerden bazıları doğrudan doğruya mevcut iktidarın

devrilmesi yolunu izliyorlardı. Bu taktik, proletaryanın burjuvazi

tarafından yenilgiye uğratıldığı ve hukumete karşı savaşımın

doğrudan doğruya burjuvaziye karşı savaşımla karıştığı Fransa icin

doğruydu. Diğer bazı gizli dernekler, mevcut hukumetlerle

ilgilenmeden, proletaryayı bir parti catısı altında orgutlemeyi amac

edindiler. Bu taktik, burjuvazi ve proletaryanın her ikisinin de yarı

feodal hukumetlere kul kole oldukları Almanya gibi ulkelerde

zorunluydu.” (Age, s. 187)

1. Birinci Enternasyonal

Marx ve Engels’in goruşlerini kavramak icin, proletaryanın ve

orgutlerinin o donemdeki durumunu oncelikle dikkate almak gerekir.

Orgutun bicim ve hedeflerini belirlemek icin gerekli olan bu unsurları

hesaba katmayan Komunistler Ligi’ndeki “azınlık” la ilgili olarak

Marx’ın soylediklerine kulak verelim:

“Azınlık, eleştirel bir goruş yerine dogmatik bir goruş ve materyalist

bir kavrayış yerine idealist bir kavrayış sergiliyor. Nesnel durum

yerine tek başına oznel irade devrimin itici gucu haline geliyor. Oysa

biz, işcilere şunu soyluyoruz: “Sadece mevcut durumu değiştirmek

icin değil, ama aynı zamanda kendinizi de değiştirmek ve siyasal

iktidara yetenekli hale getirmek icin 15, 20, 50 yıllık bir ic savaşlar ve

uluslararası mucadeleler donemini aşmak zorundasınız.” Ve sizse,

tersine, onlara şoyle diyorsunuz: “Ya hemen iktidara gelelim ya da iki

kulağımızın uzerine yatıp uyuyalım, başka secenek yok.” Bir yandan

biz, Alman işcilerinin dikkatini ozellikle Alman proletaryasının

bicimsiz durumuna cekerken, siz diğer yandan, milliyetci duyguya ve

Alman zanaatcılarının elbette daha cok tutulacak olan korporatif

onyargılarına en kaba bir bicimde dalkavukluk ediyorsunuz.

Demokratların halk (demos) kelimesine yaptığı şeyi siz proletarya

kelimesine yapıyor ve onu kendinde kutsal bir varlık haline

getiriyorsunuz. Tıpkı demokratlar gibi, devrimci evrimi cıkarıp yerine

devrimci lafazanlığı koyuyorsunuz.” (Age. S. 107)

Marx’ın zamanın Alman “solcu”larına ve Almanya’daki somut duruma

karşı bu değerlendirmesi, aynı bicimde Avrupa olceğinde de

gecerliydi. O donemde ortalık, proletaryayı ozgurluğune kavuşturma

iddiasındaki her turlu ideoloji ile dolup taşıyordu: Korporatizm,

kooperatizm, anarşizm, utopik sosyalizm. Bunların kendilerine ozgu

cok sayıda değişik orgutu vardı (sendikalar, kooperatifler, duşunce

toplulukları, gizli teşekkuller…).

İşte boyle bir gerceklikten hareketledir ki Marx ve Engels, gorevi tum

işci orgutleri arasında iletişim ve ortak calışmayı sağlamak olan

Birinci Enternasyonal’i savunmuşlardır. Demek ki amac, merkezi bir

savaş orgutunun yaratılması değil, işcilere sınıf cıkarlarının,

mucadelelerinin, icinde yaşadıkları koşulların ortak karakterinin ve

yeni burjuva toplumundaki tarihsel gorevlerinin ozdeşliğini

anlatmaktı. Uluslararası İşci Birliği’nin tuzuğunun birinci maddesi

şunu bildiriyordu:

“Birlik, aynı amacı guden değişik ulkelerin işci dernekleri arasında

merkezi bir iletişim ve ortak calışma noktası oluşturmak icin

kurulmuştur. Bu amac, işci sınıfının karşılıklı yardımlaşması,

gelişmesi ve nihai kurtuluşudur.”

Bu birinci madde, Marx’ın 1848′de Komunist Parti Manifestosu’nda

ortaya koyduğu tezlere gore daha geridedir. Ama bu da koşulların

tahlilinin zorunlu sonucudur:

“Ona, İngiliz sendikalarına, Almanlara, Fransızlara, Belcikalılara,

İtalyan ve İspanyollara, hatta Alman Lassalle’cilerine kapıları

kapatmayacak kadar geniş bir program gerekiyordu.” (Manifesto’nun

1880 tarihli Almanca baskısına onsoz)

Marx ve Engels’in devasa calışması, zararlı akımları, ozellikle de

Bakunin’ci anarşistleri politik ve ideolojik olarak yenilgiye uğratarak,

mevcut durumu aydınlatmayı ve en iyi devrimcileri birleştirmeyi

sağladı. Birinci Enternasyonal boylece Avrupa işci sınıfı icinde

kacınılmaz olarak gercek bir kabul gorebildi ve gercek bir otorite

kazanabildi.

Ancak yaşadıkları bu ideolojik bozgundan sonra, anti-Marksist kucuk

burjuva akımlar, Uluslararası İşci Birliği’nin itibarından yararlanarak,

kendi hatalı fikirlerini ortaya atıp yaymak icin Birliği kullandılar.

Bunun uzerine Marx ve Engels, merkezini New York’a taşıyarak

Birliğin calışmasını yavaşlatmanın kavgasını verdiler:

“Sidik torbasının patlamak zorunda olduğunu cok iyi biliyorduk. Her

cinsten değersiz kişiler topluluğu ona yapışıyordu. Enternasyonal

icindeki sekterler, kustahlık yapıyor, en berbat budalalıklarına ve

alcaklıklarına izin verilir umuduyla Enternasyonal’i kotuye

kullanıyorlardı. Onlara taviz vermedik. (…) La Haye’de uzlaşma

ruhuyla hareket etmiş ve ayrışmanın gercekleşmesini engellemiş

olsaydık, bunun sonucları nereye varırdı? Sekterler, yani

Bakunin’ciler, budalalık ve alcaklıklarını Enternasyonal adına

yapmak icin bir yıl daha kazanmış olurlardı.”(Engels’in Bebel’e 20

Haziran 1873 tarihli mektubu)

Marx bu olay uzerine orgutlenme sorununa bir kere daha değinir:

“Avrupa’daki koşullarla ilgili benim goruşum, Enternasyonal’in

bicimsel orgutlenmesini şu an icin arka plana atmanın, mutlak bir

bicimde yararlı olduğudur.”(Sorge’ye 27 Eylul 1873 tarihli mektup)

Ama Uluslararası İşci Birliği’nin calışmalarının bu şekilde

yavaşlatılması, Anarşistlerin manevralarına son vermeye yetmez.

Boyle olunca, Marx ve Engels, onu dağıtmak icin mucadele vermekte

hic tereddut etmezler:

“Eski Enternasyonal’in defteri durulmuş ve tamamen sona ermiştir.

Ve bu iyi bir şeydir. Eski Enternasyonal, tum Avrupa duzeyinde

yapılan zulmun henuz uyanan işci sınıfını birliğe ve her turlu ic

tartışmadan uzak durmaya zorladığı İkinci İmparatorluk donemine

aitti. (…) Eskisine benzer yeni bir Enternasyonal yaratmak, tum

ulkelerin tum partilerinin bir ittifakını yaratmak icin, 1849′dan

1864′e kadar olduğu gibi, işci hareketinin genel bir yenilgisi gerekir.

(…) Bir dahaki sefere gercekleşecek enternasyonalin kesin olarak

komunist olacağına ve bizim ilkelerimizi bayrak edineceğine

inanıyorum.” (Engels’in Sorge’ye 17 Eylul 1874 tarihli mektubu)

Engels’in devamlı olarak maddi etkenlere ve somut koşullara

gonderme yaptığına dikkati cekeriz. Uluslararası bir orgutun

dağıtılması veya korunması konusunda da yine kesin konuşmaktadır:

“Koşullar bir birliğe etkili bir bicimde hareket etme olanağını

vermiyorsa, birlik bağının oncelikle, fırsat bulunduğunda yeniden

kullanılabilmesi icin, basit bir bicimde korunması soz konusuysa, bu

yeni duruma ayak uydurmaya yeteneksiz insanlar her zaman

bulunur. Bunlar, surekli “bir şeyler” yapılmasını isteyerek mutlak

olarak telaşe memuru rolunu oynamak isterler. Bu bir şeylerse

sonucta sadece ve sadece bir aptallıktan ibaret olur.” (Age.)

Anlaşıldığı uzere ve bugun III. Enternasyonal konusunda

duyduklarımız gibi, Marx ve Engels “hain” ilan edildiler ve Uluslar

arası İşci Birliği’nin dağıtılması “yenilgi” olarak nitelendirildi. Ama bu,

onların bir kere daha “somut durumun somut tahlili”ne dayanan

goruşlerinde en ufak bir değişiklik dahi yapmadı:

“Olayların gelişimi, alındığı gunden beri sıkca eleştirilen bu kararın

ne kadar doğru olduğunu kanıtladı. Bir yandan, Enternasyonal adına

yararsız hukumet darbelerine kalkışan her turlu eğilime son verildi.

Diğer yandan, farklı ulkelerin sosyalist işci partileri arasındaki yakın

ilişkilerin devamlılığı kanıtlamıştır ki, Enternasyonal tarafından

uyandırılmış olan tum ulkelerin proletaryasının dayanışma ve cıkar

birliği bilinci, uluslararası bir birliğin -ki bu birliğin bağları artık bir

zincir haline gelmiştir- bicimsel varlığı olmadan da kendini kabul

ettirmiştir.” (K. Marx 1877)

Birinci Enternasyonal, muazzam bir gorev olan ideolojik ve politik

arıtmayı tamamladıktan, gercek proletarya partilerinin gelişimi icin

gerekli temelleri attıktan sonra, kurucularınca zamanının dolduğu ve

dağıtılması gerektiği yargısına varılmıştı.

2. İkinci Enternasyonal

II. Enternasyonal, Marx ve Engels’in ongorduğu gibi, gercekten hepsi

de 1848′de yayınlanan Komunist Parti Manifestosu’nun tezlerini

benimsemiş onemli sayıda işci ve sosyalist partisini bir araya

getirmiştir.

II. Enternasyonal 1889′da Paris’te doğdu ve 1914′e kadar savaş

sorununa ozel bir dikkat gosterdi. İdeolojik ve politik birliği ilk

Enternasyonal’e gore daha guclu gorunse de orgutsel bicim hissedilir

derecede ilkiyle aynı kaldı. Ozellikle de her partinin bağımsızlığının ve

uluslararası kongre ve toplantılarda coğunluğun oyuyla alınan

kararları uygulamama hakkının tanınması anlamında bu boyleydi.

Bu orgutun ortaya cıkışını, 19. yy. sonu ve 20. yy. başında en ust

aşamasına ulaşmak uzere olan kapitalizmin muthiş yayılması ve

gelişmesi bağlamında ele almak gerekir:

“19. yy.’ın son ceyreği ile 20. yy.’ın başlarındaki en korkunc kapitalist

kolelik koşullarının uzun “barışcıl donemi”nde, II. Enternasyonal

proleter kitlelerin orgutlenmesi icin yararlı bir calışma yaptı.” (Lenin,

Komunist Enternasyonal’in I. Kongresi, 1 Kasım 1919)

Birinci emperyalist dunya savaşı patlak verince, II. Enternasyonal de

parcalandı ve her parti kendi ulkesinin burjuvazisinin peşine

takılarak işcileri birbirlerine ateş etmeye davet etti. II. Enternasyonal,

anarşizmin kendi yonetsel sınırlarını ortaya koyduğu şanlı

Komun’den on yıl sonra ortaya cıktı. Her ne kadar buyuk ulusal

partilerin doğup gelişmesi ve işci kitlelerinin orgutlenmesi onemli bir

calışma olsa da, ulusal unsurun uluslararası unsura onceliği esasına

dayanan II. Enternasyonal’in, kapitalizmin emperyalizm aşamasına

ulaşmasıyla aşıldığı ortaya cıkacaktı.

Uluslararası unsur, temel unsur haline geliyordu ve “emperyalist

zinciri en zayıf halkasından koparmak” zorunluluğunu ve bu amaca

uygun olarak proletaryanın tam ve eksiksiz orgutunun varlığının

gerekliliğini ortaya koyuyordu. Kapitalizmin işleyişinde olduğu kadar

proletaryanın uluslararası ve ulusal plandaki (orneğin Rusya’da

Bolşevik ve Menşevikler arasındaki mucadelede) orgutsel

gereksinimlerinde de niteliksel bir donuşum noktasına ulaşılmıştı.

Lenin’in, Ekim devriminden ve III. Enternasyonal’in kuruluşundan

cok once soylediği şu sozleri de tam da bu sebeple soylemiştir:

“III. Enternasyonal’in gorevi, sosyalizmin zaferi ve devlet iktidarının

ele gecirilmesi amacıyla proletaryayı, kapitalist hukumetlere karşı

devrimci mucadeleye ve tum ulkelerin burjuvazisine karşı ic savaşa

hazırlamaktır.” (Lenin, 1 Kasım 1914)

“Burjuva parlamentarizminin uzun barış sureci” ve emperyalizmle

beraber yozlaşarak iflas eden bu enternasyonalle fazla

oyalanmayalım. Zira utanc verici sonu, uluslararası komunist

harekette uzuntuye neden olmadığı gibi bir polemik konusu da

olmamıştır.

3. Ucuncu Enternasyonal

Emperyalizmin Leninist tahlilinin bir sonucu olarak, III.

Enternasyonal ilk ikisinden oldukca farklı bir orgutsel bicim almıştı

ve yine oldukca farklı amaclar taşıyordu.

İlk iki enternasyonale karşıt bir bicimde uluslararası unsurun ulusal

unsura onceliğini ve bundan kaynaklanan “hareketin her ulkedeki

cıkarlarının devrimin uluslararası olcekteki ortak cıkarlarına tabi

kılınması” ilkesini (Komunist Enternasyonal’in 1. Kongresine davet

mektubu) doğrudan doğruya ortaya koyuyordu.

Komunist Enternasyonal’in tum kongreleri aşağıdaki ilkeyi teyit

etmektedir:

“Uluslararası komunist disiplin, hareketin yerel ve kısmi cıkarlarının

genel ve daimi cıkarlarına tabi kılınması ve Komunist

Enternasyonal’in yonetsel organlarının aldığı tum kararların tum

komunistlerce katı bir bicimde uygulanmasıyla kendini ifade

eder.”(Komunist Enternasyonal’in VI. Kongresinde onaylanan

programı, 1 Eylul 1928)

Bununla birlikte, Komunist Enternasyonal’in orgutsel bicimi evrim

gecirdi.

Bu enternasyonal, Rusya Komunist Partisi (Bolşevik)’nin

onculuğunde gercekleşmişti, bu nedenle, orgut, program, strateji ve

taktikler konusunda Leninist ilkeleri benimsemişti.

Lenin, orgutlenme soz konusu olduğunda, orgut biciminin ve calışma

yontemlerinin somut durumu tahlil ederek benimsenmesini

savunuyordu.

Bu sebepledir ki Komunist Enternasyonal’in orgut şekli, devrimci

proletaryanın hucuma gecmesi ve bundan kaynaklanan gorevler

tarafından karakterize edilen sınıf mucadelesi koşullarından hareketle

kararlaştırılmış ve hazırlanmıştır. Lenin’in bizzat kendisi tarafından

yonetilen Rusya Komunist Partisi (Bolşevik)’nin 8-16 Mart 1921

tarihleri arasında gercekleşen X. Kongresi, bu konuda Leninist ilkeleri

ortaya koymuştur:

“1) Devrimci Marksizmin partisi, devrimci surecin tum aşamaları icin

gecerli ve mutlak olacak her turlu politik gorev ve parti orgutu bicimi

arayışını kesin olarak reddeder. Tam tersine orgut bicimi ve calışma

yontemleri tamamen somut bir tarihsel durumun ozellikleri ve bu

durumun dayattığı gorevlere gore belirlenir.” (Parti Kuruluşu Uzerine

Karar, RKP(B)’nin X. Kongresi)

Demek ki somut durumdan bağımsız ve sonsuza dek varolacak bir

orgutlenme bicimi yoktur; demek ki o, kendinde bir erek değildir,

aksine sınıf mucadelesini yurutmek icin bir aractır ve onun

ihtiyaclarına gore evrim gecirmesi zorunludur.

Bu kararda, yine kesin bir bicimde, eksik ve yetersiz bir orgutlenme

biciminin devrimci hareketin gelişimini ve zamanının yuklediği

gorevlerin tamamlanmasını kostekleyeceği anlatılmaktadır:

“2) Bu bakış acısından hareketle, devrimin gelişiminin nesnel

koşullarının değişmesiyle her orgut biciminin ve buna karşılık gelen

calışma yontemlerinin, Parti orgutunde gelişme belirtileri ortaya

cıktığında, bu gelişmeyi engelleyebilecekleri; ya da tam tersi,

gecerliliği kalmamış bir orgut biciminin, uygun nesnel koşulların

tekrar ortaya cıkmasıyla, vazgecilmez ve tek akılcı orgut bicimi haline

tekrar gelebileceği, anlaşılır.”

Kararın bu ikinci maddesi, komunist guclerin onemli bir yenilgiye

uğradıkları ve uluslararası duzeyde olsun hatta ulusal duzeyde bile

olsun yeni orgutsel bicimler sorunun ortaya cıktığı bugunku aşama

icin onemlidir. Bugunun sınıf mucadelesinin ve ondan kaynaklanan

gorevlerin ihtiyaclarına, komunist hareketin bugunku gercek

durumuna uygun orgutlenme bicimlerinin benimsenmesi sorunu,

gunumuzde temel sorun haline gelmiştir.

Yukarıdaki karar, bir orgut biciminin ne zaman gecersiz hale gelip

ortadan kalkması gerektiğini tespit edecek olcutleri de aynı bicimde

belirtmiştir:

“3) Oluşmakta olan yeni durumun gerekleriyle bir yandan kurulu

orgut bicimi arasındaki, diğer yandan calışma yontemi arasındaki

karşıtlıklar, genellikle yonelim değiştirme ihtiyacının kendini kesin

olarak ortaya koymasından once ortaya cıkarlar. Yonelim değişimi ise,

sadece ve sadece onceki orgut bicimini ve buna uygun calışma

yontemlerini gerektiren gorev esasıyla, ana cizgileriyle ve tamamıyla

gercekleştirilene kadar yapılmamalıdır.” (Age.)

Tekil bir orgutsel biciminin cokmesi, demek ki yeni ihtiyacların ortaya

cıktığı bir sırada gercekleşen bir surectir. Yeni duruma giderek daha

az uygun olan eski bicim yerini, bu surecin gelişiminin belli bir

evresinde bu eski bicimin kaldırılmasını zorunlu hale getiren

niceliksel bir artış sonucu ortaya cıkan niteliksel bir değişime bırakır.

Komunist Enternasyonal’in orgut konusundaki bu ilkelere ve bu

bilimsel yonteme uyup uymadığını anlamak icin, onun yaşamının

belli başlı aşamalarını, bu aşamaların uluslararası bağlamını ve

yukledikleri gorevleri inceleyelim.

IV. KURULUŞUNDAN DAĞITILIŞINA KADAR

KOMİNTERN

1. İlk Yıllar (1918-1921)

Dunya devrimi acil bir sorun olarak ortaya cıkmıştır. Bu donem,

Komunist Enternasyonal’in II. Kongre’ye kadarki kuruluşu icin ilk

girişimlerin yapıldığı ve işci hareketinin tarihinde daha once eşi

benzeri gorulmemiş bir proleter devrimci dalganın yaşandığı

donemdir. Muzaffer Bolşevik devrimi, proletaryanın Avrupa’nın her

yanındaki hucumlarında ateşleyici rol oynamakta ve somurgelerdeki

ulusal kurtuluş mucadelelerinin ciddi bir bicimde yukselmesine yol

acmaktadır. Proletaryanın saldırıya gecmesine karşın, işci hareketi

icindeki bolunme dunya devrimine en buyuk engel olarak ortaya

cıkmaktadır.

Tarihsel Bağlam ve Tahlili:

1914′ten itibaren, sosyal demokrat ihanete ve II. Enternasyonal’in

belli başlı yoneticilerinin şoven konumlanmalarına karşı Lenin ve

Bolşevikler, hızla yukselen devrimci dalganın acil olarak gerektirdiği

mucadele icin yeni ve ortak bir kurmay heyetinin zorunluluğunu

ortaya koyuyorlardı. Komunist Enternasyonal, demek ki Avrupa’da

ani olarak baş gosteren bir sosyalist devrim perspektifinde ortaya

cıkmıştır.

Bu yaklaşımlar bugun idealist gorunebilirler, ancak ayaklanmalar ve

kitlesel devrimci mucadelelerle o zamanın bağlamında yerlerini

bulmuşlardı; bu sebeple aslında, kitlelerin devrimci ayaklanmasının

ve emperyalist sistemin celişkilerinin bilimsel tahlilinin mantıklı

sonuclarından başka bir şey değillerdi.

Zamanın devrimci hucumunun şiddeti ve yoğunluğu, sonuc olarak

dunya burjuvazisinde ilk defa ciddi ve derin bir iktidarı kaybetme

korkusunun uyanmasına yol actı. Bu nedenledir ki, proleterler ve

ezilen halklar icin canlı bir ornek ve bir sembol teşkil eden Sovyet

iktidarını yıkmaya olan kin dolu kudurganca isteği, onu, 1914-1918

arası birbiriyle savaşan emperyalistleri genc halk iktidarına karşı

ittifak halinde saldırmaya yoneltti. Bu donemde burjuvazinin oncelikli

uğraşıları, Sovyet iktidarının yıkılması ve Avrupa’daki devrimci

hareketlerin bastırılmasıydı:

“Burjuvazi buyuyen proleter devrimci hareket karşısında dehşetten

cılgına donmuştur. Bu acıkca anlaşılmaktadır, cunku emperyalist

savaşın bitiminden bu yana olayların tum gelişimi, proletaryanın

devrimci hareketini engellenemez bir bicimde guclendiriyor ve cunku

uluslararası dunya devrimi her ulkede başlıyor ve buyuyor.” (Lenin,

Komunist Enternasyonal’in I. Kongresinin acılış konuşması)

Kapitalist uretim biciminin temel celişkisi olan proletarya ile

burjuvazi arasındaki celişki, uluslar arası duzeyde sosyalist ulkeyle

kapitalist sistem arasındaki celişkiyle sıkı sıkıya ilişkilidir.

Emperyalistlerin Sovyet ulkesine askeri mudahale adı altında

saldırmak icin kurdukları birlik bunun dolaysız sonucu olduğu gibi,

proletaryanın iktidarı almak ve yeni işci ve koylu iktidarını icte ve

dışta karşı devrime karşı desteklemek icin yukselttiği mucadelesi de

aynı bicimde bu durumun dolaysız sonucudur.

Ancak bununla birlikte, Komunist Enternasyonal aynı zamanda şunu

da ifade ediyordu:

“Emperyalist politikalarının temel cizgilerinin ozdeşliğine rağmen,

dunyayı yoneten buyuk guclerin arasında bir dizi derin celişki kendini

acıkca gostermektedir. Bu celişkiler her şeyden once Amerikan mali

sermayesinin (Wilson Programı da denilen) barış programı uzerinde

yoğunlaşmaktadır.” (Komunist Enternasyonal’in I. Kongresi, İttifakın

politikası ve uluslar arası durum uzerine Tez)

Somurgeleri ve deniz hakimiyeti olmayan yukselişteki Amerikan

emperyalizmi, demek ki tum diğer emperyalist guclerin cıkarlarıyla

tezat halindedir.

Ancak I. Kongrenin tahlili, bunun da otesinde başka bir celişkinin

gelişmekte olduğunun altını cizerek devam eder:

“Amerikanın cıkarlarıyla tezat halinde oldukları gibi, buyuk guclerin

karşılıklı olarak kendi aralarında da catışan cıkarları vardır. İngiltere,

Fransa’nın kıta Avrupa’sında guclenmesinden korkmaktadır. Kucuk

Asya ve Afrika’da, Fransa’nınkilerle catışan cıkarlara sahiptir.

İtalya’nın Balkanlar ve Tirol’deki cıkarları Fransa’nınkilerle tezat

halindedir. Japonya, Pasifik okyanusundaki adaları İngilizlerin

Avustralya’sından almaya calışmaktadır.” (aynı yerde)

Kapitalizm ve sosyalizm arasındaki celişki hakkında Komunist

Enternasyonal şu gozlemi yapmaktadır:

“Rus sorunu konusunda Anglo-amerikan yaklaşımı, barışcı eğilimler

taşımaktadır, cunku dunyanın paylaşımını tamamlayabilmek ve

Avrupa devrimini boğabilmek icin kimsenin kendisine engel

olmamasını ve ellerinin serbest olmasını istemektedir. Avrupa devrimi

bir kere bastırıldı mı, sıra Rus devrimine de gelecektir.” (aynı yerde)

Komunist Enternasyonal ayrıca, 19. yy.’ın sonuna ve 20. yy.’ın başına

damgasını vuran “barışcıl gelişme donemi” yuzunden oportunistlerin

burjuvazi ve proletarya arasında -emperyalist savaş ve Ekim devrimi

tarafından daha sonra kırılacak- olan birliği sağladıklarını gosterir:

“Savaştan once sosyalizme yavaş yavaş gecme bahanesiyle işcileri

isteklerini yumuşatmaya davet eden, savaş sırasında kutsal birlik ve

ulusal savunma adına onları sınıf savaşımından vazgecmeye zorlayan

oportunistler, şimdi savaşın korkunc sonuclarına hakim olmak icin

şimdi de proletaryadan yeni bir fedakarlık istemektedir. Bu tur

vaazlar işci sınıfını etkileyebilseydi, sermayenin sayısız kuşakları feda

ederek yeni bicimlerle daha merkezileşerek ve devasa boyutlara

ulaşarak, gelecekte kacınılmaz olan yeni bir dunya savaşıyla

sonuclanacak olan gelişmesi hemen ardından gelirdi. İnsanlık aşkına,

bereket versin ki bu kesinlikle imkansıdır.”(Komunist

Enternasyonal’in I. Kongresi’nin Tum Dunya İşcilerine Manifestosu)

Son bir celişki de, emperyalizmle ezilen halklar arasındadır:

“Geniş bir olcude somurge elde etmek icin yapılan son savaş, aynı

zamanda somurge ulkelerin yardımıyla yapılan bir savaştı. (…)

Kapitalist devletin somurgelerdeki alcaklığının sergilediği manzara

hicbir zaman bu kadar oğretici olmadı; somurgeci kolelik sorunu

hicbir zaman bu kadar kesin bir bicimde ortaya konmadı. Bunun

varacağı nokta, tum somurgelerde bir ayaklanma ya da devrimci

hareketler dizisinin gercekleşmesidir.”(aynı yerde)

Komunist Enternasyonal’in I. Kongresi tarafından tarif edilen

celişkiler sistemi bu şekildedir.

Demek her şey, nesnel koşulları dunya olceğinde olduğu gibi

emperyalist guclerin her birinde hatta somurgeler duzeyinde dahi

durmadan olgunlaşan bir dunya devrimine doğru yonelmiştir.

II. Enternasyonal’in ihaneti, proletaryayı bir devrimde belirleyici olan

oznel koşuldan yoksun bıraktığı olcude daha da buyuk boyuttadır:

Bu Komunist Parti’dir. III. Enternasyonal’i oluşturan işte budur.

Onun orgutu bu tahlilden kaynaklanır ve kendini gercekleşmekte

olan devrimi yonetme amacı olan bir Dunya Komunist Partisi olarak

yapılandırır.

Komunist Enternasyonal’in II. Kongresi (Temmuz 1920), hızlı bir

evrim halindeki, ancak devrimci saldırı duşuncesinin hala hakim

olduğu bir bağlamda gercekleşti.

Bununla beraber, devrim perspektifinde ve gelecekteki değişimlerle

ilgili olarak yukarıdaki tahlilde değişiklikler olmasına neden olan yeni

gelişmeler yaşanmıştır: Macar Sovyet devrimi bastırılmış, Bavyera İşci

Cumhuriyeti yenilgiye uğratılmış, Alman devrimi Weimar

Cumhuriyeti’ne doğru yonelmeye başlamıştır…

Yine de bu gelişmeler, proletaryanın diğer cephelerdeki zaferleriyle

karşıdan dengelendikleri olcude mevcut bağlamda ve onun tahlilinde

değişikliğe yol acmadılar: Kızılordu her yerde Beyazlara ve yabancı

askeri mudahaleye karşı zafer kazanmış ve Varşova kapılarına

dayanmıştır, proletarya Almanya’da, İtalya’da, İspanya’da ve

Balkanlarda isyan halindedir… Bircok emperyalist ulkede (Almanya,

İtalya, Buyuk Britanya…) Sovyetler ortaya cıkmaktadır.

Dünya Partisinin Örgütlenmesi

Dunya devrimi gundemdeyse, dunya capındaki celişkiler bircok

emperyalist ulkede ve onemli sayıda somurge ulkesinde iktidar icin

savaşıma doğru yoneliyorsa, komunistlerin dunya capında

orgutlenmesi sadece mumkun değil aynı zamanda mutlak bir bicimde

zorunlu hale gelir. Bu orgut, mumkun olan en katı disipline ve en

merkezi orgutsel bicime sahip olacaktır.

İlk iki kongre tamamen, devrimin burjuva diktatorluğunun tamamen

kaldırılmasına yonelik ilk aşama olan uluslar arası burjuvazinin

devrilmesi ve uluslar arası bir Sovyetler cumhuriyetinin kurulması

icin hızlı bir zafer kazanma imkanı olduğu olcude, sosyalizmin alacağı

bicimlere ve iktidar icin savaşımın dayattığı gorevlere ayrılmıştı.

Bu sebeple, Komunist Enternasyonal Tuzuğu’nun II. Kongre’de

onaylanan giriş bolumunde şoyle yazmaktadır:

“Komunist Enternasyonal proletarya diktatorluğunu insanlığı

kapitalizmin zulmunden kurtarmanın tek gecerli yolu ve Sovyet

iktidarını da proletarya diktatorluğunun tarihin dayattığı bicimi

olarak tanır.”

Bu perspektiften iki yaklaşım cıkar:

a-) Sovyet Rusya’nın fiilen ve koşulsuz desteklenmesi:

“Komunist Enternasyonal tarihte zafer kazanan ve dunyanın

proleterlerini de aynı yola davet eden ilk sosyalist devrimin,

Rusya’daki buyuk proleter devriminin kazanımlarını butunuyle ve

koşulsuz destekler. Komunist Enternasyonal, dunyanın neresinde

kurulursa kurulsun her sosyalist cumhuriyeti, imkanları dahilindeki

tum araclarla desteklemeyi kendine gorev bilir.”

Sosyalist ulkeleri desteklemek, cıkarları dunya devriminden başka bir

yerde yatmadığı surece her ulkenin proletaryasının gorevlerinden

biridir. Bu ulkelerin her turlu guclendirilmesi dunya devriminin bir

zaferi ve dunya devrimindeki her ilerleme sosyalist ulkelerin bir

zaferidir.

b-) Komunist Enternasyonal’in merkezileşmiş niteliği:

“Komunist Enternasyonal zaferi hızlandırmak icin, kapitalizmin

yıkılması ve komunizmin kurulması icin mucadele eden Uluslararası

İşci Birliği’nin guclu bir bicimde merkezileşmiş bir orgute sahip olmak

zorunda olduğunu goz ardı etmez.” (aynı yerde)

Komunist Enternasyonal’in yapılanması aşağıdaki gibidir:

a-) Komunist Enternasyonal bir dunya partisidir:

“Komunist Enternasyonal’e bağlı tum parti ve orgutler, (Komunist

Enternasyonal’in seksiyonları) bu veya şu ulkenin Komunist Partisi

adını taşırlar.”(aynı yerde Madde 3)

b-) Başında Uluslararası Kongre bulunmaktadır:

“Uluslararası Kongre, Komunist Enternasyonal’e katılan farklı

Partilerin programlarını onaylar. Komunist Enternasyonal’in

etkinliğiyle ilgisi olan onemli taktik ve program sorunlarını inceler ve

cozume kavuşturur.” (aynı yerde Madde 4)

c-) İki kongre arası donemde, bir Yurutme Komitesi yonetim merkezi

olarak secilir:

“Komunist Enternasyonal Yurutme Komitesi, Kongrelerin gorev

yapmadığı ara donemlerde, Komunist Enternasyonal’in tum

calışmalarını yonetir, en az dort dilde olmak uzere merkezi bir yayın

organı cıkarır (Komunist Enternasyonal adlı dergi), Komunist

Enternasyonal adına gerekli gorduğu bildirileri yayınlar, bağlı tum

parti ve orgutlere kanun hukmunde talimatlar verir. Komunist

Enternasyonal Yurutme Komitesi, bağlı partilere, proleter disiplinine

aykırı davranan kişi veya grupların ihracını emredebilir; Dunya

Kongresinin kararlarını ciğneyen partilerin ihracını isteyebilir. Bu

partiler konuyu Dunya Kongresine goturebilirler. İhtiyac halinde

Yurutme Komitesi değişik ulkelerde tamamen kendine bağlı teknik

yardım buroları veya başka buroları orgutler.” (aynı yerde Madde 9)

d-) Seksiyonlar arasındaki ilişkiler, demokratik merkeziyetcilik

temelindedir ve bunların onemli konularda kendi aralarında

doğrudan irtibat kurmaları yasaktır:

“Kural gereği Komunist Enternasyonal’e bağlı farklı partiler arasında

belli bir onem taşıyan tum politik sorunlar, Komunist Enternasyonal

Yurutme Komitesi aracılığıyla dile getirilirler. Acil ihtiyac halinde ise,

Komunist Enternasyonal Yurutme Komitesi’nin bilgilendirilmesi

koşuluyla doğrudan dile getirilebilirler.” (aynı yerde Madde 13)

Burada, sınıf savaşımının o zamanlar vardığı devasa boyutların ve

dunya devriminin gerektirdiği gibi, bir Dunya Komunist Partisi

kurmanın soz konusu olduğu acıktır.

Bununla birlikte bu Parti ve şubelerinin icerdikleri unsurların hepsi

komunist değildi, bazıları bundan uzaktı, sağ yada sol oportunist

unsurların, polislerin veya sabotajcıların sızmaları tehlikesi mevcuttu.

Komunist Enternasyonal’e kabul edilmek icin 21 şartın hazırlanması

bu tehlikeleri azaltmayı amaclıyordu:

“Komunist Enternasyonal, II. Enternasyonal ile bağlarını henuz

koparamamış kararsız ve tereddutlu gruplarca istila edilme tehdidiyle

karşı karşıyadır. Hatta mensuplarının coğunluğu komunist bakış

acısını benimsemiş olsa bile, iclerinde hala baş kaldırıp proleter

devrimini aktif olarak sabote etmek icin fırsat kollayan ve bu şekilde

burjuvaziye ve II. Enternasyonal’e hizmet edecek olan cok sayıda

sosyal-pasifist ve reformist unsur barındıran bazı onemli partiler de

bulunmaktadır.” (II. Kongre tarafından kabul edilen Partilerin

Komunist Enternasyonal’e Kabul Edilme Şartları)

2. Kapitalizmin gorece istikrar donemi (1921-1928)

Bu donem, Komunist Enternasyonal’in III, IV ve V. Kongrelerini

kapsayan donemdir.

III. Kongre, celişkiler sisteminin evrim gecirerek dunya devrimi

sorununu ivedi olmaktan cıkardığı, orta veya uzun vadeye aldığı bir

bağlamda gercekleşir. Bu donem, Komunist Enternasyonal’i

tahlillerini somut duruma uyarlamaya ve bundan yeni taktiklerle yeni

orgut bicimleri cıkarmaya zorlayan gorece bir geri cekilme donemidir.

Burada en dikkat cekici olgu, devrimci dalganın onemli sayıda

partisinin, ozellikle de buyuk kapitalist ulkelerdeki partilerin, uğradığı

yenilgidir:

“Komunist Enternasyonal’in II. Ve III. Kongreleri arasındaki donemde,

işci sınıfının bir dizi ayaklanma ve savaşımı kısmen yenilgiyle

sonuclandı (Kızılordu’nun 1920 Ağustos’undaki Varşova uzerine

yuruyuşu, İtalyan proletaryasının 1920 Eylul’undeki hareketleri,

Alman işcilerinin 1921 Martındaki ayaklanmaları).” (III. Kongre,

Uluslararası Durum ve Komunist Enternasyonal’in Gorevleri Uzerine

Tez)

Bu yenilgiden, Komunist Enternasyonal’e aşağıdaki sozleri soyleten,

sınıf mucadelesindeki bir yumuşama doğar:

“Proletaryanın iktidar icin devrimci mucadelesinin mevcut durumda

dunya olceğinde belli bir yumuşama, belli bir yavaşlama sergilediği

mutlak olarak su goturmez bir gercektir.” (aynı yerde)

Komunist Enternasyonal’in bundan cıkardığı sonucsa şudur:

“Dunya devrimi, yani kapitalizmin yıkılması, proletaryanın devrimci

guclerinin bir araya toplanması ve proletaryanın muzaffer ve

saldırgan tek bir guc halinde orgutlenmesi, yeterince uzun bir

devrimci mucadeleler donemini gereksinir.” (III. Kongre, Taktik

Uzerine Tez)

Ve yine:

“Devrim doğrusal bir cizgide ilerleyen bir surec değildir, kapitalizmin

yavaşca yok olmasıdır, ara sıra yoğunlaşan ve giderek derinleşen

krizlerle devam eden gunluk devrimci altını oyma surecidir.” (aynı

yerde)

Somut durumun ikinci unsuru, yabancı mudahalenin ve icteki karşı

devrimin yenilgisidir:

“Burjuvaziye yuzlerce ve yuzlerce milyon franka mal olan tum silahlı

mudahale girişimleri, tam bir başarısızlıkla sonuclanmıştır. (…) Farklı

emperyalist devletler arasında varolan cıkar catışmaları, gunden gune

daha da derinleşerek artmıştır ve artmaktadır.” (III. Kongre, RKP’nin

Taktiği Uzerine Tezler)

Ote yandan Beyaz orduların bozgunu, genc Sovyetler Cumhuriyeti’ne

sosyalizmin inşası gorevine tamamen yoğunlaşmak icin fırsat

vermişti. Proleter devleti henuz koylulere sanayi urunleri sağlayacak

durumda olmadığı ve yeniden inşa zorunluluğu bulunduğu icin,

“proleter devletinin denetimi ve koyduğu kurallar altında kapitalizmin

(yani kelimenin bu anlamında “devlet” kapitalizminin) gelişmesine…”

izin verilmesi kararlaştırıldı. (aynı yerde)

Mevcut durum, krizdeki ekonomileri icin cıkış yolları aramada

birbirleriyle karşı karşıya gelen emperyalistler arası bir rekabeti

doğurmaktadır:

“Uluslararası emperyalizm, Sovyet Rusya’dan daha guclu olmasına

rağmen kendini onu boğmaktan aciz bir durumda buldu ve şimdilik

onu tanımak ya da daha doğrusu kısmen tanımak ve onunla ticari

anlaşmalar yapmaya yonelik gizli pazarlıklara girişmek zorunda

kaldı.” (aynı yerde)

Boyle bir durumda emperyalistler arası catışma, iki katı şiddetlenir:

“Dunya ekonomisinin genel durumu ve ozellikle de Avrupa’nın iflası,

uzun bir ağır ekonomik guclukler, sarsıntılar, kısmi ve genel krizler

donemini acmaktadır. Savaşın ve Versailles anlaşmasının sonucu

olarak ortaya cıktıkları icin mevcut uluslararası ilişkiler, durumu

cıkmaza sokmaktadır.” (III. Kongre, Uluslararası Durum ve Komunist

Enternasyonal’in gorevi uzerine Tez)

Demek ki dunya kapitalist sisteminin istikrarından bahsediliyorsa, bu

sadece gorece bir durumdur, yeni krizlerin gelişi haber verilmekte ve

yeni bir emperyalist savaşın tohumları atılmaktadır. Yeni bir

emperyalist savaşa gidildiğini bildiren III. Kongre’nin (1921) tarihinin

tekrar altını cizeceğiz:

“Şu gercek acıkca ortaya cıkmıştır ki, dunya proleter devrimci

hareketi yavaşladıkca ve uluslararası durumum ekonomik ve politik

celişkileri hızlandıkca, burjuvazi bu duğumu cozmek icin dunya

capında yeni bir silahlı hesaplaşmayı kışkırtmaya yeltenecektir.” (aynı

yerde)

Bu donem aynı zamanda şu olguyla şekillenir:

“Hindistan’da ve diğer somurge ulkelerdeki devrimci halk hareketi,

artık, proletaryanın eski ve yeni dunyadaki kapitalist ulkelerdeki

ayaklanması ile aynı olcude, emekcilerin dunya devriminin ayrılmaz

parcası haline gelmiştir.” (Age.)

O zamanki durumun cercevesini karmaşık yonleriyle birlikte cizen III.

Kongre’nin tahlilinin ana cizgileri bunlardır.

1922′de toplanan IV. Kongre, gelişen bazı olayların altını cizerek bu

tahlili teyit eder: Ulusal kurtuluş mucadelelerinin - ozellikle de

Cin’deki mucadelenin - gelişmesi, Versailles Anlaşmasının bozulması,

işci sınıfının savunma durumuna gecmesi, Sovyet Rusya’nın iktisadi

alanda yaptığı buyuk atılım…

İtalya’daki gelişmelerle yeni bir ozellik ortaya cıkar:

“Bir zaman icin tum ulkeyi ele geciren İtalyan faşizminin, “klasik”

faşizmin ayırt edici ozelliği, faşistlerin sadece kesin bir bicimde karşı

devrimci ve dişten tırnağa silahlı savaş orgutleri kurmaları değil,

buna rağmen sosyal bir demagoji ile kendilerine kitleler arasında bir

temel yaratmayı denemeleridir. (…) Faşizm tehlikesi artık bircok

ulkede mevcuttur. (…) Komunist Partilerin en onemli gorevlerinden

biri uluslararası faşizme karşı direnişi orgutlemek, faşist cetelere

karşı mucadelede tum proletaryaya onderlik etmek ve bu alanda

Birleşik Cephe taktiğini enerjik bir bicimde uygulamaktır; illegal

yontemler burada mutlak olarak gereklidir.” (IV. Kongre, Komunist

Enternasyonal’in Taktiği Uzerine Karar)

İşte burjuvazinin, komunistlerin faşizme karşı mucadeleyi

kucumsedikleri iddiasının defterini duren şey! Daha 1922′den

itibaren, Komunist Enternasyonal Birleşik Cephe taktiğini

uygulayarak faşizmle mucadele etmeye cağrıda bulunuyor.

1924′te toplanan V. Kongre bu tahlili teyit etmektedir. Proletaryanın

emperyalist ulkelerdeki saldırısı her yerde geri puskurtulmuştur;

bunun baş sorumlusu sosyal demokrasi, işci kitleleri arasındaki

gucunu korumaktadır; kapitalist sistem gorece bir istikrar donemine

girmiştir; hemen her yerde faşist hareketler ortaya cıkıp

gelişmektedir; uluslararası komunist hareket ciddi bir bicimde

guclenmekte ve başka ulkelere de yayılmaktadır; sağ ve sol

sapmaların bircok komunist parti icindeki etkisi devam etmektedir,

vb…

Taktik ve Örgüt ile ilgili Sonuç

Savaş ve proletaryanın saldırısının neden olduğu derin krizin

ardından devrim uzun bir yol kat eder. Belirli sayıda nesnel ve oznel

nedenlerle, kapitalizm gorece, eğreti ve gecici bir istikrara kavuşur.

Her ulkedeki ozel durumların ve toplumsal yapıların ozgullukleri ve

karmaşıklıkları, devrimin gelişimi ve Komunist Partilerin gorevleri

yonunden farklı olasılıkların temelini atar.

Trockistlerin ve Komunist Enternasyonal eleştirilerinin coğunun

hatası, uluslar arası durumun “derin kriz” donemleriyle dunya

devrimi surecinin butununun birbirine karıştırılmasında yatar.

İlk donum noktası, VII. Kongre değil Komunist Enternasyonal’in

bizzat Lenin’in onculuk ettiği III. Kongresidir.

Burada Komunist Enternasyonal, devrimin yenilgi nedenleri uzerinde

durur ve bircoğunun, ozellikle de farklı ulusal koşulların varlığının

altını cizer:

“Celişkilerin yoğunluklarının farklılığı, aşılacak engellerin ve

toplumsal yapının ulkelere gore değişiklik arz etmesi, Kuzey

Amerika’nın ve Batı Avrupa’nın gelişmiş kapitalist ulkelerinde

burjuvazinin ust seviyedeki orgutluluğu, dunya savaşının hemen

dunya devriminin zaferiyle sonuclanmaması icin yeterli

nedenlerdi.” (III. Kongre, Taktik uzerine Tez)

Kendine bağlı seksiyonların (partilerin) sayısının ve guclerinin onemli

bir bicimde arttığına tanık olan Komunist Enternasyonal, buna

rağmen, yuklediği gorevler karmaşık olduğu kadar da ceşitli olan bir

uluslararası komunist hareketi yonetmenin guclukleriyle karşı

karşıya kaldı:

“Komunist Enternasyonal Yurutme Komitesi oyle bir şekilde

orgutlenmelidir ki, proletaryanın hareketinin tum sorunlarına hakim

olabilmelidir. Yurutme Komitesi, şu veya bu tartışma konusundaki

genel toplantı cercevesini aşarak, ortak eylemdeki fiili inisiyatifini

geliştirmek icin gerekli arac ve yolları bulmaya her gun daha fazla

calışmalıdır. (…) Komunist Enternasyonal, gercekten bir

Enternasyonal olmalı, tum ulkelerin devrimci proletaryasının guncel

ve ortak mucadelesini yoneten bir enternasyonal olmalıdır.” (III.

Komunist Enternasyonal’in Orgutlenmesi Hakkında Karar)

Demek ki somut durumların farklılığı ve bunun hesaba katılması

gerekliliği tespitini ortaya koyan ne Komunist Enternasyonal’in

dağıtılması bildirisi ne de VII. Kongredir!

III. Kongre, aynı şekilde bu ceşitliliğin orgutsel bicimleri de

etkileyeceğini ongorur:

“Tum Komunist Partiler icin mutlak olarak uygulanabilir ve değişmez

tek bir orgut bicimi yoktur. Proleter mucadelesinin koşulları

durmadan değişip donuşmektedir ve bu donuşumlere uygun olarak,

proletaryanın oncu orgutleri de surekli olarak gerekli yeni bicimleri

araştırmak zorundadır. Her ulkenin tarihsel ozellikleri de farklı

partiler icin ozel orgutlenme bicimleri ortaya cıkarır. Ancak bu

farklılaşmaların belirli bir sınırı vardır.” (III. Kongre, Komunist

Partilerin eylem, yontem ve yapısı uzerine Tezler)

Aynı bicimde farklı seksiyonların (Partilerin) taktik ve programı da

kendine has tarihsel ve toplumsal ozyapılardaki kendi yerini

sağlamlaştırmalıdır:

“Komunist Enternasyonal ve uye partiler (seksiyonlar), Proleter

Cephesi’nin birliği parolasını benimserler ve gercekleştirilmesi icin

inisiyatifi ele alırlar. Komunist Partilerin taktiği, her ulkedeki ozel

koşullardan cıkarılacaktır.” (IV. Kongre, Proleter Cephesinin Birliği

uzerine Tezler)

Programda da aynı şey gecerlidir:

“Genel programda, ulusal partilerin gecici taleplerinin ait oldukları

temel tarihsel tipler, her ulkedeki temel ekonomik ve politik yapı

farklılıklarına uygun olarak acıkca anlatılmalıdır.” (IV. Kongre,

Programla ilgili Karar)

Sekterizm ve Sosyal Demokratların Umursamazlığı:

III, IV ve V. Kongrelerin tartışma konusu olan ve VI. Kongre

tarafından ortaya atılan “Kitlelere gidin!” parolası, yeni guc

ilişkilerinden ve bu ilişkilerin dunya devrimi ve Birleşik Cephe’nin

gerekliliği sorunları cercevesinde değerlendirilmelerinden

kaynaklanan yeni koşulların sonucudur:

“Kitleler işci sınıfının boluk porcuk mucadele eden farklı partilere

bolunduğunu, kapitalist sınıfın ise işci sınıfına karşı tek ve birleşik

bir saldırı yonelttiğini goruyorlar. Bu durumda kendini dayatan

cozum, kapitalizme karşı koyabilmek icin proletaryanın bolunmuş

guclerini birleştirmekti.” (Mathias Rakosi’nin, IV. Kongre oncesi Emek

Yıllığı icin kaleme aldığı ve Komunist Enternasyonal tarafından

1923′te yayınlan “III. Komunist Enternasyonal” başlıklı kısa tarihsel

anlatımdan alınmıştır)

Birleşik Cephe taktiği, bircok partinin (ozellikle de Fransa’da ve

İtalya’da…) goşist sekterizmine carptı, ki bunların volontarist tahlilleri

sosyal demokrasinin işci sınıfına yayılmasını kucumsuyordu. Diğer

yandan sağ oportunist bir eğilim, Birleşik Cephe’yi sosyal

demokrasinin liderleriyle işbirliği yapmak olarak yorumluyordu.

VII. kongrede de goreceğimiz, Lenin’in formule ettiği Birleşik Cephe

taktiğini “sağcı ve sınıf işbirlikcisi” olmakla suclayan goşist iddialarla

(Bordiga) aynı eğilimler ve aynı tartışma konusudur.

V. Kongre’nin cıkardığı Birleşik Cephe’nin ilk deneyimlerinin

bilancosu, VII. Kongre ve Halk Cephesi ile carpıcı bir bicimde

paraleldir:

Kongrede Yurutme Komitesi’nin sozcusu olarak konuşan ve sağ

sapmalardan Birleşik Cephe’nin doğru cizgisine kacamak yoldan

saldırmak icin yararlanan Bordiga’nın tavrını acığa vuran Zinovyev,

“Başarısızlığın etkisiyle, Birleşik Cephe taktiğimiz gozden gecirilmeye

yeltenildi.” Saptamasında bulunuyordu:

“Gectiğimiz yıl, vuruşlarımızın % 90′ını sağ sapmalara karşı

yoneltmek zorunda kaldık. Şimdiki kongrede de aynısının olacağını

duşunuyorum. Seksiyonlarımızın belgelerini okudukca ve sağ

tehlikenin abartılmadığını daha iyi anladıkca, bu tehlikenin,

militanlarımız kotu olduğu icin değil ama icinde bulunduğumuz

tarihsel donem oyle gerektirdiği icin, hicbir zaman olmadığı kadar

buyuk olduğunu goruyoruz. İki devrimci yukseliş arasında

bulunuyoruz ve sağ eğilimlerin ortaya cıkması doğaldır. Sosyal

demokrasi kalıntıları, asla tasavvur edemeyeceğimiz kadar fazladır.

Onların kokunu kazımak zorundayız ve bunu, radikal lafazanlık ve

teorik revizyonizme hicbir odun vermezsek, aşırı sol sapmaları onem

arz etmeye başladıkları an bastırırsak, başaracağız.” (Yurutme

Komitesi’nin V. Kongre’ye Raporu)

Komunist Enternasyonal, ilk devrimci yukselişten sonra gelen

kapitalizmin “istikrar” safhasında, ongorduğu ikinci devrimci

yukselişi hazırlamak icin, amacı sosyal demokrat liderlerin zararlı

etkilerine karşı mucadele ederken kitlelerden kopmamak olan Birleşik

Cephe taktiklerini ileri surer.

Komunist Enternasyonal aynı zamanda, sosyal demokrat yonetimlerle

ust kademelerde gercekleştirmek istedikleri ilkesiz işbirliğini

onaylatmak icin V. Kongre’de bir saldırı başlatan sağa ve taktik cizgi

olarak Birleşik Cephe’nin terk edilmesini talep eden goşistlere karşı

mucadele eder:

“Birleşik Cephe’yi, devrimin yavaşladığı bir donemde uygulanan

devrimci bir taktik olarak anlıyoruz. Ama bizim saflarımız arasında,

bazı yoldaşların ondan bir evrim taktiği, bir oportunizm taktiği

uretmeye calıştıkları gorulmuştur. Bu aslında stratejik bir manevra

idi ancak bazı yoldaşlar, onda “tum partilerin” bir koalisyonunu,

sosyal demokrasi ile bir ittifak politikasını gorduler.” (aynı yerde)

Bu sapmaların tekrarlanmasını onlemek icin, V. Kongre, Birleşik

Cephe taktiği ile ilgili olarak aşağıdaki onlemleri alır:

“Birleşik Cephe, karşı devrimci olmaları halinde işcilere karşı silahla

mucadele edilmesi bile gerekebilen ic savaşın istisnai koşulları

dışında, temelde daima vazgecilmezdir. Azınlıkta olduğumuz

ulkelerde, her zaman değil ama sıklıkla, hem ust hem alt kademede

uygulanmalıdır. (…) Anlaşılacağı uzere, oportunist soysuzlaştırmaya

karşı, bu taktiği sosyal demokratlarla siyasi bir koalisyon kurma

yontemi olarak değil, ajitasyon ve harekete gecirme yontemi olarak

uygulamak suretiyle korunulabilir. Birleşik Cepheyi sadece ust

kademelerde uygulamaya gelince, buna “hicbir zaman” cevabını

vermek gerektiğini duşunuyorum. Ama uygulamada maalesef, en sık

yapılan bu sonuncusudur: Sosyal demokratlara acık mektuplar

yazmak, “ortak programlar” hazırlamak icin liderleriyle yararsız ve

sonu gelmez muzakereler yurutmek.” (aynı yerde)

Ve solcu eğilimlerin maskesini duşurmek icin de aşağıdakiler ileri

surulur:

“Tum yoldaşları, ozellikle de Saksonya’daki hatalar ve deneyimlerden

sonra Birleşik Cephe’den her soz edilişinde kulaklarını pamukla

tıkayan Alman partisindeki yoldaşları, bu sorunlar hakkında ciddi bir

bicimde akıl yurutmeye davet ediyorum. Orneğin sol adına konuşan

Burian yoldaş, Birleşik Cephe taktiğinin Cekoslovakya’da

revizyonizmin başlıca sosu olduğunu yazıyor. Bu doğru değildir. Asıl

revizyonist olan, her zaman bir bahane bulandır. Onu

parlamentarizmde de ya da başka herhangi bir şeyde de bulacaktır.

Golgemizden korkarsak, sosyal demokrasiyi asla yenemeyiz. Taktiği

benimsememiz ve onu tum oportunist pisliklerden arındırmamız

gerekir. Birleşik cephenin revizyonizmin sosu olduğunu soyleyen

insanlar her zaman olacaktır.” (aynı yerde)

Sonuc olarak, Birleşik Cephe taktiğinin uygulanması, V. Kongre’ye

gore “her somut durumun somut tahlilinden” ortaya cıkar:

“Tum partileri aynı hamura dokmek diye bir şey asla soz konusu

değildir. Her ulke ozelinde sorunu somut bir bicimde ortaya koymak

gerekir.” (aynı yerde)

Onemli bir gorev olan yeni durumlara uyum sağlama gorevi Komunist

Enternasyonal’e verilmiştir:

“Komunist Enternasyonal’in gorevi, cok ceşitli ve birbirine hic

benzemeyen farklı koşullara gore taktiğini yenilemektir. (…) Burada,

her partiye somut bilgiler verilmesi konusunda, Alman Komunist

Partisi ile aynı fikirdeyim. V. Kongrenin gorevi de bu olacaktır.” (aynı

yerde)

V. Kongre, gercek bir dunya komunist partisi haline gelme amacı

değişmeyen Komunist Enternasyonal’in daha da merkezileşmiş bir

yonetime kavuşturulmasında karar kılmıştır.

Disiplin konusunda bazı seksiyonların tereddutleri ve Komunist

Enternasyonal cizgisinden sola veya sağa sapmalar karşısında,

“Tum partiler, Yurutme Komitesi’ne Marx ve Lenin’in en iyi

takipcilerini, en değerli beyinleri, en iyi orgutculeri yollamalı,

Enternasyonal yonetimi daha kolektif bir yapıya kavuşturulmalıdır.

Ancak tum dunyanın en iyi komunistlerinden oluşan bu yonetsel

organı kurduktan sonra, bicimsel bir disiplinle yetinmemeli, gercek

bir proleter ve komunist disiplini hakim olmalıdır. (…) Bu son

zamanlarda disiplin tecavuzu vakaları gorulmuştur. Bazı kimseler

cezalandırılmamıştır. (…) Biz icinde gruplaşmanın ve fraksiyonların

bulunmadığı bolunmez bir komunist parti istiyoruz.” (aynı yerde)

IV ve V. Kongreler arasında, Alman sorunu, bu ulkedeki gelişmeler ve

taşıdıkları onem sebebiyle, Komunist Enternasyonal’in

meşguliyetlerinin merkezinde yer alıyordu. Birleşik Cephe taktiği

cizgisinden sağ ve sol sapmalara karşı mucadele edildiği bu donemde,

Komunist Enternasyonal, oncelikle buyuk Partilerin durumuyla

ilgileniyordu.

Buradan hareketle, gercek bir Dunya Komunist Partisi olma amacı

daha acık hale geliyordu, ancak bu surec - her ulusun ozel

durumlarının on plana cıkmasının ve siyasal koşullarla komunist

guclerin eşitsiz gelişiminin gorevi zorlaştırdığı ve bunların karakterize

ettiği devrimin geri cekilme koşullarında bir komunist hareket

yonetme isteğinin acıkca ortaya konmuş olmasına rağmen - yine de

ortaya bircok gucluk cıkartan bircok seksiyonun talep ve şikayetleri

ile birlikte gidiyordu.

“Nguyen ai-quac (Vietnam): Kolonilere şu ana kadar olduğundan daha

fazla dikkat gosterilmelidir.”

“Pepper (Birleşik Devletler): Kongremizin Alman ve Orta Avrupa

sorunuyla fazla ilgilenmesinden ve daha az olcude bir dunya kongresi

olmasından endişeliyim. Alman sorunun Enternasyonal’in temel ve

hayati sorunu olduğu doğrudur. Ama Enternasyonal’in cozecek başka

sorunları da vardır.”

“Dengel (Almanya): Alman sorunu Kongrede buyuk bir yer işgal

etmiştir. Buna karşın başka sorunlar, orneğin ekonomik perspektifler

gibi, nerdeyse hic tartışılmamıştır.”

“Wijnkoop (Hollanda): Somurgeler sorunuyla daha fazla

ilgilenmeliyiz.”

“Buck (Kanada): Kongre şu ana kadar, İngilizce konuşan ulkelerdeki

seksiyonlarla cok az ilgilendi.”

“Samoen (Java): Yurutme komitesinin somurgelere daha fazla ilgi

gostereceğini umit etmekteyiz.”

“Kreibich (Cekoslovakya): Enternasyonal’in sağ ve sol sapmalarla

mucadele etmek zorunda olmasına ve partilere politik yol

gostermesine kimse itiraz etmiyor. Ama bunu yapma bicimi de

onemsiz değildir. Her ulkenin politik ve ekonomik perspektifleri ve

partilerin fiili calışması ihmal edilerek, tezler ve karar alma

konularıyla fazla ilgilenme alışkanlığı edinilmiştir. Yoldaşlarımız,

kongreden yeni emirler, yeni tavsiyeler, yeni politik hedefler

beklemektedir.”

“Amter (Amerika): Kongre, Amerika’yı tamamen ihmal etmiştir.”

“Katayama (Japonya): Japon heyeti, Zinovyev’in doğudan cok az

bahsetmesini uzuntuyle karşılamaktadır. Varga’nın raporu ve tezleri,

sadece Avrupa ve Amerika’yı ele almaktadır.”

“Lozovski (Rusya): Komunist Enternasyonal’in, uluslararası, guclu ve

birleşik bir Bolşevik partiye donuşumu, uzun ve zahmetli bir surectir.

Bu surec ancak, Enternasyonal’in yonetici cekirdeğinin koşullara gore

ve elbette karşılıklı olması anlamında kimi zaman sağ ve kimi zaman

sol bir cizgi izlemesi ve uye 54 Partinin uluslar arası sorunların

cozumunde giderek daha buyuk pay sahibi olmalarıyla

hızlandırılabilir…” (V. Uluslararası Kongre, Tahlil Raporu yada

Analitik Rapor)

Hepsi aynı anlamda ve aynı değerde olmayan bu yaklaşımlardan yola

cıkarak, sadece Komunist Enternasyonal’in karşı karşıya kaldığı

sorunların ne denli karmaşık ve ceşitli olduğunu tespit edebiliriz.

Ancak Komunist Enternasyonal bu taleplerinde otesinde

“dunyasallaşmakta” ve her seksiyonun sorunlarıyla ve bu arada bu

kongrede gelişen ve Yurutme Komitesi ile demokratik merkeziyetciliği

hedef alan bir saldırıyla da uğraşmaktadır. Bu hem sağ hem de

soldan yoneltilen ikili bir saldırıdır ve merkezi disiplini sorgulamaya

calışmaktadır:

“Enternasyonal’in bağrında, kendimizi resmi disiplini gozetmekle

sınırlarsak, resmi bir iskelete donuşur ve yaşayan bir Enternasyonal

olmaktan cıkarız. Kim olursa olsun ve yonelimi ne olursa olsun

azınlığın gorevi, sadece Enternasyonal’in kararları onunde eğilmek

değildir; bu kararları Enternasyonal icinde, iki kongre arasında,

eyleminde ve orgutunde, her sorunda uygulamakla

yukumludur.”(aynı yerde)

Radek’in bu acıklamaları, sağ eğilimli olmakla birlikte, Komunist

Enternasyonal’in disiplini sağlamada ve onceki kongrelerde alınan

kararlara uyulmasını sağlamada karşılaştığı guclukleri ortaya

koymaktadır. Hatta kongrede, sağ ve sol oportunistler Yurutme

Komitesi’nin varlığına karşı bile saldırmaktadırlar:

“Fischer (Almanya): IV. Kongre’nin tezlerinde acıklık taşımayan her

turlu cozumleme yer almaktaydı.”

“Brandler (Almanya): III. Ve IV. Kongrelerin cizgisini (tum gucumuzle)

uygulayıp gercekleştirdiğimiz icin suclu olduğumuzu kabul ediyoruz.

Bundan pişman değiliz, cunku bu cizgiyi sadece gecmiş icin değil

bugun icin de doğru kabul ediyoruz.”

“Bordiga (İtalya): Aslında burada Yurutme Komitesi’nin yargılaması

yapılmıyor, Yurutme Komitesi partilerin yargılamasını yapıyor.”

“Wenzel (Cekoslovakya): Cek Partisi’nin Enternasyonal ile,

Enternasyonal tarafından alınan tum kararların ozunde işbirliği

yapması, bize, oportunist eğilimlerin kesin bir mahkumiyeti olmadan

da uzerinde uzlaşılmış gorunuyor.”

“Thalheimer (Almanya): Gelecek acısından birinci derecede onemli

sorun, partilerin yonetimine Enternasyonal’in karışmasıdır. Hic kimse

belli koşullarda bu mudahalenin gerekli olduğunu inkar etmiyor. Ama

ne Ekimde ne Ekim oncesinde ne de Ocakta, bizim partimiz icin

kazanclı olmamıştır. Aksine Enternasyonal’in bu mudahaleleri hep

buyuk krizlere yol acmıştır.”

“Grzegorzewski (Polonya): Hoeglund, Enternasyonal’de disipline ve

merkeziyetciliğe karşı cıkıyor. Ama İsvec Komunist Partisi icinde sert

bir disiplinden yana.” (aynı yerde)

Bu alıntılar turdeş olmadığı gibi eksiksiz de değildir. Sonucta biz,

demokratik merkeziyetcilik ilkesindeki “merkeziyetcilik” unsurunu

sorgulamaya kalkışan sağ ve sol yaklaşımları duzensiz olarak

sunduk.

Sağın (Radek) ya da solun (Bordiga) liderleri, Kongre’nin eleştirileri

karşısında konuşmalarını, yine Kongre’nin kullandığı sozlerle

“disiplinli” ve “yekpare” bir dunya komunist partisine sozlu olurlarını

bildirerek bitirdiler. Belirli tespitler, kendilerini V. Kongre sonunda da

dayatmaktan geri kalmadı:

- Kapitalizmin istikrar donemi ve devrimci dalganın geri cekilişi,

onceki saldırının onemini azalttığı kendine ozgu ulusal koşullar

sorununu tekrar canlandırdı;

- Komunist Partiler “propaganda dernekleri”nden kitle partilerine

doğru gecişe yonelmişlerdir;

- Gelişimlerinin ritmi, bir ulkeden diğer ulkeye eşitsizdir;

- Farklı ulkelerin Komunist Partilerinin karşılaştıkları politik koşullar

değişmektedir;

- Bunların kok salmaları ve Komunist Partilerle II. Enternasyonal

partileri arasındaki guc ilişkileri de aynı olceklerde değişim

gostermektedir.

Bu karmaşık koşullara dayanarak ve “kendine ozgu ulusal koşulları”

one surerek, sağ oportunistler Birleşik Cepheyi amacından

saptırmaya, sol oportunistler ise, bunu bahane ederek aynı Birleşik

Cephe ilkesinin terkine suruklemeye calışmaktadırlar. Kongre her iki

sapmayı da mahkum eder.

Bu genel cerceve icinde Kongre, Komunist Enternasyonal’in

komunistlerin dunya partisi olarak gelişmesinin, henuz

kazanılmaktan uzak ve aşılacak cok sayıda tuzakla dolu uzun bir

surec olduğunu ifade eder:

“Komunist Enternasyonal, sadece ve sadece kendine bağlı belli başlı

seksiyonlar (komunist partiler) Bolşevik partilere donuştuğu olcude,

Leninizm’e inanmış gercek bir Evrensel Bolşevik Partisi haline

gelecektir.” (V. Kongre, Taktik Uzerine Karar’ın 14. bolumu: Partilerin

Bolşevikleştirilmesi ve Evrensel Komunist Parti’nin kuruluşu)

Komunist Enternasyonal uzerine idealist ve oznel bakış acısı terk

edilmelidir.

Komunist Enternasyonal’i değeri ve onemi, orgutlu bir uluslararası

komunist hareketin inşası calışmasına başlamasında, bircok teorik

sorunu acıklığa kavuşturmasında, sağ ve sol oportunizmin maskesini

her seferinde duşurebilmesinde, varlığını surdurdukce belirli sayıda

komunist partinin onemli kitle partileri haline gelmesine ve bu sayede

devasa sınıf mucadelelerine ve ezilen halkların mucadelelerine

onculuk etmelerine yardım etmesindedir. Bugunku komunist

kuşakları icin onemi, gercek bir ilham kaynağı olan, hatırı sayılır bir

ideolojik, politik ve teorik miras bırakmasındadır.

Oznel bakış acısı, Komunist Enternasyonal’in gercek katkısını

kavramamızı, yaptığı tahlilin evrimini, tarihsel onemini ve sonuc

olarak uluslararası komunist hareketin niceliksel ve niteliksel geri

cekilmesinin bircok alanda proletarya partilerini yeniden inşa etmeyi

ve bunlar arasındaki ilişki ve işbirliği şekillerini tasarlamayı zorunlu

kıldığı gunumuz icin taşıdığı faydayı anlamamızı engeller.

V. Kongre tarafından ortaya atılan partilerin Bolşevikleştirilmesi

parolasının amacı, partileri, V. Kongreden sonra bile var olmayı

surduren sosyal demokrat geleneklerden koparmaktı.

Orgutsel alanda ise, Bolşevikleştirme, partilerin gizli orgut nuveleri

temelinde yeniden inşasıdır:

“Komunist Enternasyonal’in bu donemdeki temel hedefi bağlı

partilerin Bolşevikleştirilmesidir. Bu parola hicbir bicimde, Bolşevik

Partinin tum deneyiminin otomatik olarak diğer partilere

yerleştirilmesi şeklinde anlaşılmamalıdır. Gercekten Bolşevik bir

partinin ana cizgileri şunlardır:

a) Parti gercek bir kitle orgutu olmak durumundadır, yani ister yasal

ister yasa dışı yoldan olsun, işcilerle yakın ve olmazsa olmaz

kabilinden bir ilişkisi olmalı ve onların talep ve umutlarını dile

getirmelidir;

b) Hareket kabiliyetine sahip olmalı, sekter ve dogmatik bir taktik

izlememeli, duşmana karşı kendinden taviz vermeden her turlu

stratejik manevrayı gercekleştirebilmelidir: Bizim partilerimizin en

buyuk hatası bunu anlamamalarıdır.

c) Devrimci ve Marksist temelde bir parti olmalı, her koşulda karşı

konulamaz bir bicimde amacını takip edebilmeli, proletaryanın

burjuvazi uzerindeki zafer saatini yaklaştırmak icin en fazla cabayı

gostermelidir;

d) Merkezileşmiş bir parti olmalı, hicbir fraksiyonu, gruplaşmayı ve

eğilimi kabul etmemeli, tek bir blok halinde inşa edilmiş yekpare bir

parti olmalıdır;

e) Burjuva ordusunda sistemli bir orgutlenme ve propaganda faaliyeti

yurutmelidir.” (aynı yerde)

Komunist Enternasyonal, zamanının komunist partilerini zamanın

gorevlerinin ve durumun gerekleri duzeyinde gercek komunist kitle

partileri olarak gormez ve amacını şoyle tanımlar:

“Buyuk Komunist Partilerin yaratılması, tum bir donemin merkezi

sorunudur.” (V. Kongre, Taktik Uzerine Karar, 3. bolum)

3.”Görece İstikrar” Döneminin Sonu ve Kapitalizmin Yeni

Bunalımı (1929-1933)

Komintern’in VI. Kongre’si, emperyalist sistemde eşi gorulmemiş bir

krizin temelleri atıldığı sırada yapılır.

Butun burjuva ideologları, yeni krizin varlığını inkar ederken VI.

Kongre 1928′de genel bir krizin gelişini bildirerek bunlardan

ayrılıyordu. 1929-1933 krizi patlak verdiğinde, Marksist tahlilin

ustunluğu bir kere daha kanıtlandı.

VI. Kongre yaptığı tahlilde “istikrar” devrinin sonunun geldiği

sonucuna varıyordu:

“Ucuncu donem (”yeniden inşa” adı verilen, ekonominin kapitalist

bicimlerinin yeni bir teknik temelinde yeni bir gelişim gosterdiği

donemin başlangıcı), temelde kapitalist ekonominin ve hemen hemen

ona paralel olarak SSCB’nin savaş oncesi durumlarının cok otesine

gecerek kalkınmalarıdır. Kapitalist dunya icin bu, tekniğin hızlı bir

bicimde geliştiği, kartellerin, trostlerin, devlet kapitalizmi eğilimlerinin

şiddetli buyumesi ve bunlarla birlikte dunya ekonomisinin

celişkilerinin, kapitalizmin krizinin tum onceki sureciyle (azalmış

Pazar payları, SSCB, somurgelerdeki hareketler, emperyalizmin kendi

ic celişkilerinin gelişmesi) belirlenmiş bicimlerde hareket ederek

şiddetli gelişmesi demekti. Ozellikle uretici guclerin gelişmesiyle

pazarların kuculmesi arasında varolan celişkiyi daha da

şiddetlendiren bu ucuncu donem, emperyalist devletler arasında yeni

bir emperyalist savaşlar evresini, bunların SSCB’ye karşı savaşlarını,

emperyalist devletlere karşı ulusal kurtuluş savaşlarını ve

emperyalistlerin mudahalelerini, devasa sınıf savaşımları aşamasını

engellenemez kılmıştır.” (VI. Kongre, Uluslar arası Durum Ve

Komunist Enternasyonal’in Gorevleri Uzerine Tezler)

VI. Kongre, emperyalizmin celişkilerinin şiddetlendiği sonucuna varır:

“Bu donem, uluslararası celişkileri (kapitalist ulkelerle SSCB

arasındaki karşıtlık, Cin’in kuzeyinin, ulkenin parcalanmasına

yonelik ve emperyalistler arası mucadelenin başlangıcı olarak işgal

edilmesi) ve kapitalist ulkelerin kendi iclerindeki celişkileri (işci sınıfı

kitlelerinin radikalleşmesi, sınıf mucadelesinin yoğunlaşması)

keskinleştirerek, somurgelerdeki hareketleri zincirlerinden

boşandırarak (Cin, Hindistan, Mısır, Suriye), kapitalist istikrarın

celişkilerinin gelişmesiyle birlikte kacınılmaz olarak kapitalist

istikrarın yeni bir sarsıntısıyla, kapitalizmin krizinin yoğunlaşarak

ağırlaşmasıyla sonuclanmaktadır.” (aynı yerde)

Emperyalistler arası karşıtlıklar icinde, VI. Kongre, 1914-18 savaşının

galip ve mağlupları arasındaki karşıtlığın altını cizer. Belli başlı faşist

hareketler, tam da bu mağlup ulkelerde gelişmekte, ulkelerini soyan

Versailles anlaşması temasını ve ulusal kalkınma soylemini

kullanmaktadırlar. Bu emperyalistler arası karşıtlık, durumun tersine

donmesi ihtimali daima mevcut olsa da ve bu ihtimal, dikkati

SSCB’nin savunulması sorununa yoneltmeyi gerektirse de, olayların

gelişimini emperyalist bir savaşa doğru goturuyordu:

“Kazanımlarının kalesi, uluslararası kurtuluşunun temel etkeni ve tek

vatanı SSCB olan dunya proletaryasının gorevi, SSCB’de sosyalizmin

kuruluşunun başarıya ulaşması icin katkıda bulunmak ve onu

kapitalist ulkelerin saldırılarına karşı, mevcut tum olanaklarla

savunmaktır.” (aynı yerde)

Demek ki, dunya proletaryasının SSCB’yi savunma gorevinin ortaya

konuluşu, ne VII. Kongrenin zoru ne de Komunist Enternasyonal’de

bir darbe ile olmuştur. Bunu ortaya koyan, SSCB’nin, dunya

proletaryasının ve ezilen halkların cıkarlarının, kapitalist sistemin

yıkılması konusunda ayrılmaz bağlarla bağlı olduğunu ifade eden

Komunist Enternasyonal’in onceki kongrelerini onaylamaktan başka

bir şey yapmayan VI. Kongredir.

VI. Kongre, bu tahlilden aşağıdaki gorevleri cıkarır:

- Barış icin mucadele edilmeli, ancak catışma halinde, emperyalist

savaş, devrimci ic savaşa donuşturulmelidir;

- SSCB’nin savunması icin tum yollarla mucadele edilmelidir.

- Somurgelerdeki ulusal kurtuluş hareketlerinin, ozellikle de

Cin’dekinin desteklenmesi gerekir;

- Kapitalizmin istikrar donemini idealize eden ve onda genel bir krizin

nasıl filizlendiğini gormeyen sağ oportunizmle, V. Kongrede olduğu

gibi Birleşik Cephe’yi reddeden sol oportunizme karşı mucadele

surdurulmeli ve yoğunlaştırılmalıdır.

Henuz 1922′deki IV. Kongrede, Komunist Enternasyonal, “Komunist

Partilerin en onemli gorevlerinden biri uluslararası faşizme karşı

direnişi orgutlemek, faşist cetelere karşı mucadelede tum

proletaryaya onculuk etmek ve aynı zamanda bu alanda Birleşik

Cephe taktiğini enerjik bir bicimde uygulamaktır” demiştir.

VI. Kongre, dunya devrimi programında bu tahlili tekrar ele alır ve

aşağıdaki bilgileri verir:

- Faşizmin ortaya cıkışının tarihsel koşulları uzerine:

“Emperyalizm cağı, sınıf mucadelesinin yoğunlaşması, ozellikle de

emperyalist dunya savaşından sonra ic savaş etkenlerinin buyumesi,

parlamentarizmin duşuşune yol actı. Buradan da “yeni” yontemlere ve

yeni hukumet bicimlerine varıldı. Burjuva gericiliğinin bu saldırısı,

belirli tarihsel koşullarda faşizm bicimini aldı.” (VI. Kongre’ye

uyarlanan Program ve Tezler)

Faşizm demek ki, ic savaş ve sınıf mucadelesinin buyumesi tehlikeleri

ile dolu ağır ekonomik kriz durumundaki burjuva parlamenter

demokrasinin curumuşluğunde ortaya cıkar. Bu koşulların ozellikleri

şunlardır:

“Kapitalist ilişkilerin istikrarsızlığı, kırsal yorelerdeki kucuk

burjuvazinin geniş katmanlarının yoksullaşması, sınıfsal mevkilerini

kaybederek duşmuş onemli toplumsal unsurların varlığı ve nihayet

proletaryanın kitlesel eylemlerinin değişmeyen tehdidi.” (aynı yerde)

- Sınıfsal doğası uzerine:

“Daha sert, daha istikrarlı, daha devamlı bir iktidarı guvence altına

almak icin, burjuvazi, parlamenter sistemden, partilerin uyum

ilişkilerinden bağımsız olan faşist yonteme geciş zorunluluğunu

giderek daha fazla hisseder. Bu yontem, “ulusal duşunce” ve

“korporatif” temsil (ki gercekte egemen sınıfların ceşitli kesimlerinin

temsili soz konusudur) yardımıyla ideolojik olarak gizlenmiş doğrudan

diktatorluktur.” (aynı yerde)

- Sınıfsal temeli uzerine:

“Kucuk burjuva kitlelerin, aydınların ve diğer toplumsal kesimlerin

hoşnutsuzluğunu, bu iş icin yeterli ozellikler arz eden bir demagoji

yardımıyla somurur (Antisemitizm, tefeci sermayeye karşı kısmi

hucumlar, parlamentodaki yurtseverlere karşı ve yozlaşmadan

duyulan hoşnutsuzluk, faşist oluşumların maaş la calışan uyelere

sahip katı hiyerarşisinin kurulması, bir parti aygıtının ve memurlar

topluluğunun oluşturulması). Faşizm diğer yandan işci cevrelerine

sızmak icin caba harcamakta ve buradaki en geri unsurları, sosyal

demokrasinin pasifliğinin sebep olduğu hoşnutsuzluktan

yararlanarak kendine uye yapmakta ve silah altına almaktadır.” (aynı

yerde)

- Sınıfsal hedefleri:

“Faşizmin kendine bictiği başlıca gorev, devrimci işci oncusunun

yıkılması, yani, proletaryanın komunist unsurlarının ve onların

kadrolarının ortadan kaldırılmasıdır. (…) Burjuvazinin en bunalımlı

donemlerinde, anti-kapitalist lafazanlığa başvuran Faşizm, yolun

devamında baştaki anti-kapitalist oyuncaklarını atar, kendi ozunu

giderek daha fazla ortaya serer, iktidarını sağlamlaştırır

sağlamlaştırmaz da buyuk sermayenin terorist diktatorluğu olduğu

acıkca ortaya cıkar.” (aynı yerde)

Taktik ve Örgüt ile İlgili Sonuç

VI. Kongre, yaptığı tahlillerden, kriz anında sermayenin ikincil olarak

başvurduğu yol olan sosyal demokrasi hakkındaki eleştiriler

zayıflatılmaksızın, Birleşik Cephe’nin zorunluluğu sonucunu cıkarır:

“Değişen politik durumlara uyum sağlayan burjuvazi, sırası geldikce

faşist yontemlere sırası geldikce sosyal demokratlarla koalisyona

başvurur. Bu sonuncusu da sık sık acıkca faşist bir rol oynar

(Almanya’da Noske orneği, Polonya Sosyalist Partisi…).” (aynı yerde)

Anti faşist Birleşik Cephe, demek ki, işci kitlelerini anti faşist

savaşımda birleştirmeyi ve sosyal demokrat yonetimin maskesini

duşurmeyi amaclayan bir taktiktir. Komunist Enternasyonal buradan

hareketle başka gorevler icin de cağrıda bulunur:

“Komunist Enternasyonal, emperyalist savaşların tehlikeleriyle

mucadeleye kesin olarak hazırlanmaya ozel bir dikkat gosterir.

Komunist Partilerin eylemi, sosyal şovenizmin, sosyal emperyalizmin,

burjuvazinin emperyalist planlarını gizlemekten başka bir işe

yaramayan pasifist lafazanlığın maskesini duşurerek acığa

vurmalıdır. (…) Komunist Enternasyonal’in bu alandaki temel

parolaları: emperyalist savaşın ic savaşa donuşturulmesi; “kendi”

emperyalist hukumetini bozguna uğratma; kendilerine saldırılması

halinde SSCB’nin ve somurgelerin her yola başvurarak

korunması.” (aynı yerde)

Komunist Enternasyonal bu acık secik yaklaşımlarından orgutsel

alanda şu sonucları cıkarır:

“Devrimci eylem ve calışmayı koordine etmek ve onu daha etkili bir

bicimde yonetebilmek icin, dunya proletaryası, oncelikle komunist

parti saflarında gozetilmesi gereken bir uluslararası sınıf disiplinine

ihtiyac duymaktadır. Bu uluslararası komunist disiplin, hareketin

ozel ve kısmi cıkarlarının genel ve daimi cıkarlarına tabi kılınmasında

ve Komunist Enternasyonal’in yonetici organlarınca alınan tum

kararların butunuyle uygulanmasında ifadesini bulur.” (aynı yerde,

vurgular bizim)

Komunist Enternasyonal’e gore, dunya capındaki yeni bir catışmanın

yarattığı ağır ve karmaşık durumun, uluslararası komunist hareketin

“yerel ve ozel cıkarlarıyla” “genel ve daimi cıkarlarını” anlık olarak

birbirleriyle zıtlaşmalarına yol acması muhtemeldir. İşte bu sebeple,

VI. Kongre sonrası tarihsel donemi ve ozellikle de İkinci Dunya

Savaşı’nı ve faşizme karşı savaşımı, uluslararası komunist hareketin

“genel ve daimi cıkarları” temelinde tahlil etmek uygun olur.

Burada, 1939-1945 dunya savaşında Komunist Enternasyonal’i

kapatmak icin “bu hileyi tasarlayanın”, ne VII. Kongre, ne onun

Yurutme Komitesi ne de SSCB olduğu acıkca gorulmektedir. Bu

suclamalar, hazırlanmakta olan savaşın niteliğinin emperyalist olarak

belirlendiği bir sırada, kapanma olasılığını gundeme getirenin VI.

Kongre olduğu olgusunu ustalıkla bir kenara atarlar ve gormezden

gelirler.

VI. Kongre, uluslararası disiplinin, yukarıdan alınan emirlerin basitce

yerine getirilmesine indirgenemeyeceğinin bilincindedir. Tuzukler

Komisyonu, belirsizliğe yer vermeyen bir cozumlemesinde “Yurutme

Komitesi’nin Komunist Enternasyonal’i Moskova’dan yonetmesinin

imkansız olduğunu” acıklamaktadır. Sınıf mucadelesinin cok sayıda

ve ceşitli ulusal gercekliklerini yakından takip edebilmek icin,

Yurutme Komitesi, belirli coğrafi bolgelerdeki (Orta Avrupa, Doğu,

vs…) akımlarla ilgilenmekle gorevli “buro”lar kurmuştur. Kongre,

Yurutme Komitesi’nin somut gerceklikle ilgili mumkun olan en

sağlıklı bilgilere anında ulaşabilmesi ve kararlarının seksiyonlar

tarafından uygulanmasının denetlenebilmesi icin, Partilerin Merkez

komitelerinin faaliyetlerinin soruşturmacılarca takip edilmelerine

karar vermiştir.

Bu, zaten Lenin zamanından beri var olan eski bir uygulamanın

takviye edilmesiydi.

4. Almanya’da Faşizmin Zaferi ve Komünist Enternasyonal’in VII.

Kongresi (1934-1936).

VI. Kongre ile VII. Kongre arasındaki donemde, uluslararası durum,

Komunist Enternasyonal’in tahlillerini doğrulayarak ve cok buyuk

onem taşıyan yeni belirtileri su yuzune cıkararak hızlı bir bicimde

değişir. Bunalım ve kapitalizmin “gorece istikrar” doneminin 1929′dan

itibaren sona ermesi, apacık ve inkar edilemez bir gercekliktir.

Bu arada, SSCB, sosyalizmi dunyanın giderek daha buyuk kitleleri

icin daha inandırıcı bir secenek haline getiren, Birinci Beş Yıllık

Plan’ın itilimiyle gercekleşen eşi benzeri gorulmedik bir kalkınmayı

yaşamaktadır. Birinci Beş Yıllık Planın başarısından sonra, SSCB’ye

karşı gercek bir ekonomik savaş ilan edilmiştir (sabotajlar, ithalatın

engellenmesi, ambargo ve kredi taleplerinin reddedilmesi, aleyhte

kampanya yurutulmesi…).

Bununla birlikte, pazar bulamamaktan kaynaklanan kriz oyle

boyutlara varmıştır ki, her biri kriz yaşamayan tek pazar olan Sovyet

pazarına erişimlerini devam ettirmek isteyen emperyalist ulkeler

arasındaki rekabeti on katına cıkarmıştır. Nitekim mekanik

konstruksiyon gibi belirli sektorler, 1929 krizinin bu cokmuş ve

yerinden oynamış ekonomiler denizindeki tek dinamik pazar olan

Sovyet pazarı sayesinde dayanabilmiştir. Savaşın hemen o yıllarda

patlak vermemesinin iki temel nedeni de burada yatmaktadır: Sovyet

pazarına erişim ve dunya proletaryasının savaşa karşı harekete

gecmesi. Buna ekonomik ve askeri gucu ve sağlamlığı ile destekleyici

bir unsur olarak SSCB’nin kendisi de dahildir.

Boylelikle krizin cozumu, emperyalist ulkelerin her birinin kendi

icinde, emperyalistler arası catışmaların şiddetlenmesinde, ozellikle

de somurgeleri olmadığı icin pazar bulma sıkıntısını daha fazla

hisseden onceki savaşın mağluplarında aranmıştır.

Savaşa ilk katılan, 1931′de Cin’e saldırarak bu ulkedeki batılı

cıkarlara el koyan Japonya olur. Cin halkını aktif olarak destekleyen

sadece SSCB ve Komunist Enternasyonal’dir. Emperyalist gucler bu

konuda, daha sonraları “mudahale etmeme” sozcukleri ile tanınacak

olan yeni bir politika izlerler. Bu politikanın temeli, onceki savaşta

yenilmiş emperyalist gucleri “serbest” kolonilerde Pazar aramaya ve

SSCB’ye karşı bu amacla savaş acmaya yoneltmektir ve asalet

unvanlarını Nazi Almanya’sının ortaya cıkışı ile beraber kazanacaktır.

1929 krizinin başka bir ozelliği, aşırı uretimden kaynaklanan bildik

krizlerden farklı olarak bir yeniden canlanma ile sonuclanmaması,

1937′de yeni bir ekonomik krizle sonuclanacak olan uzun bir bunalım

donemini başlatmasıdır.

Bu kriz, tum burjuvaları işci sınıfı ve ezilen halklar uzerindeki baskıyı

arttırmaya ve iclerinden onemli bir kısmını krizin cozumunu faşist

diktatorlukte aramaya iten derin ve uzun sureli bir krizdir.

Boyle bir perspektif, ozellikle de 1914-18 savaşından yenik cıkmış

ulkelerde hayata gecirilecektir. Ve 1932-33′ten itibaren Almanya’da

Naziler iktidara yerleşecektir.

Somut Durum ve Tahlili.

Faşizmin zaferi, Alman işci sınıfının ciddi bir yenilgisiydi. Bunun

sonucları, işci sınıfına ve onun partisine karşı acık bir diktatorluk,

gerici akımların burjuva demokrasilerinde eşi gorulmemiş bir gelişimi,

faşist orgutlenmelerin buyumesi, emperyalistler arası ve/veya

SSCB’ye karşı savaş tehditlerinin buyumesidir.

VII. Kongre’yi meşgul eden iki merkezi sorun vardır: Faşizme karşı

mucadele ve savaşa karşı mucadele.

a) Savaşa Karşı Mucadele:

VII. Kongre, şu olguyu başlığa yerleştirir:

“Dunya capındaki ekonomik kriz donemi ve ozel bir bicimin bunalımı,

eşitsiz gelişmenin kendine ozgu bir orneğini ortaya koymaktadır.

Kapitalizmin her alandaki bu eşitsiz gelişmesinin sonuclarını bize

gostermektedir.” (Ercoli’nin konuşması)

Lenin tarafından ortaya konan gelişmenin bu yasası, 1914-18

savaşının galiplerinin kendi aralarında ama aynı zamanda bunlarla

mağlup ulkeler arasında patlak verecek ve Versailles anlaşmasıyla

dayatılan dengenin kırılmasıyla sonuclanacak emperyalistler

arasındaki celişkiler temelinde bir savaş olasılığını guclendirmektedir.

Ercoli, şu ifadeleri kullanmaktadır:

“Onemle belirtilmelidir ki, mağluplara savaş sonrası anlaşmaları

dayatan guclerin kendi aralarında bile karşıtlıklar keskinleşmektedir.

Bazıları diğerleriyle rekabet halindeydi ve bu rekabetin savaş sonrası

anlaşmalarla kurulan sistemi havaya ucurması kacınılmazdı.” (aynı

yerde)

Rakiplerin zararına olarak mumkun olan en fazla sayıda pazar ele

gecirmek temelinde varolan emperyalistler arasındaki karşıtlık, bu

ulkelerden her birini, diğerlerinin etki alanlarına sızması icin ihtiyac

duyduğu “damping”i (fiyatları duşurmeyi) sağlamak icin kendi

proletaryasını daha fazla somurmeye yonlendirir. Bu durum da

burjuvazi-proletarya karşıtlığını ağırlaştırır. Faşizm, burjuvazinin bu

karşıtlığın ağırlaşmasına belirli ulkelerde verdiği cevaptır.

VII. Kongre, VI. Kongre’den sonra gun ışığına cıkan uc yeni durum

tespit eder:

“SSCB’nin guclu bir bicimde gelişmesi, Japon militarizminin uzak

Doğudaki saldırısı, Faşizmin Avrupa’daki ve ozellikle de Almanya’daki

ani yukselişi.” (aynı yerde)

Bu uc unsur, birbirlerine zıt olarak ve karşılıklı etkileşim icinde

hareket etmektedir. Gelecekteki savaşın yonelimi ve olayların evrimi,

bu unsurlar arasındaki dengeye bağlıdır.

SSCB’nin, tum dunyanın krizde olduğu bir sırada gercekleştirdiği

coşkun gelişme, uluslararası otoritesini ve barış politikasını

guclendirmiştir:

“Sovyetler Birliği ile kapitalist ulkeler arasındaki ilişkiler yeni bir

aşamaya girmiştir. Bu aşamanın ayırt edici ozellikleri, proletarya

diktatorluğu ulkesinin artan otoritesi ve barış politikasıdır.” (aynı

yerde)

Bu durum, Japon faşist militarizminin ve Alman nazizminin sozunu

verdikleri anti-Bolşevik haclı seferi hedefi icin dayanak bulmada

yararlandıkları bir Sovyet karşıtlığına yol acar. Bu ortaya cıktığı

andan itibaren, faşizm, VII. Kongrenin gozunde baş duşman olur:

“Mucadelemizin ateşini barışın baş duşmanı olan Alman faşizmi

uzerinde yoğunlaştırarak, emekcilerin ve işci sınıfının tum kazanım ve

ozgurluklerinin yenilmez savunucusu gorevimizi yerine getiriyor ve

ulusal ozgurlukleri savunuyoruz. Bu bizi, “bizim kendi ulkelerimizin”

emperyalizmine ve Alman faşizmi ile bağları olan kapitalist ulkelerin

savaş yanlısı aşırı uctaki partilerine karşı uzlaşma kabul etmez bir

mucadele yurutmekten alıkoymaz.” (aynı yerde)

Bu yaklaşım 1935 tarihlidir. Bu tarihte, Alman faşizmiyle nesnel

olarak zıtlık halindeki cok sayıda ulkenin burjuvazisi, onun kararsız

saldırganlığını SSCB’ye yonlendirmeye calışmaktadır:

“Gerici İngiliz burjuvazisi, kendi cıkarlarını tehdit eden Japon

emperyalizminin ve Alman emperyalizminin yukselişini, Sovyet karşıtı

bir yola sevkedebilmeyi umit etmektedir. (…) İngiliz burjuvazisi verdiği

odunlerle ve Avrupa ile Uzak Doğu’daki savaş kışkırtıcılarına verdiği

destekle, Britanya İmparatorluğu’nun da kacınılmaz olarak icine

surukleneceği yeni bir dunya savaşının patlak verme anını

yaklaştırmaktadır.” (aynı yerde)

Bu gercek, 1939′daki Molotov-Ribbentrop saldırmazlık anlaşmasına

karşı yurutulen burjuvazinin kin dolu kampanyasını kolaylıkla

benimseyenleri duşundurmeliydi.

Tarihin, 1935′teki VII. Kongrenin bu tahlilini teyit ettiğini şimdilik bir

kenara yazalım. Zira Fransa’da kitlelerin daha 1934′ten beri varolan,

nihai bir eylemle Fransız faşistlerinin iktidara gelme tehlikesini

savuşturan baskısı sonucu, Fransız emperyalizmi, SSCB ile anlaşmak

zorunda kalmıştı. Halk Cephesi’nin 1937-38′deki yenilgisi, Fransız

burjuvazisinin, İngiliz turdeşleriyle bunların Sovyet karşıtı

ikiyuzluluğu temelinde anlaşmasına, boylece gorece dengeyi kırarak

insanlığı savaşa suruklemesine olanak tanıdı.

Ancak 1935′ten itibaren, VII. Kongre, başında SSCB’nin bulunduğu

barış bloğunu guclendirmek icin, emperyalistler arasında varolan tum

karşıtlıklardan yararlanılmasını amac edinir:

“Farklı emperyalist guclerin duruşları arasında varolan tum

farklılıkları kullanmanın yollarını arıyoruz. Saldırıyı kendi

ulkemizdeki duşmana, kendi emperyalizmimize yoneltmenin

gerekliliğini bir an bile unutmadan, bu farklılıkları barışın

savunulması icin kullanmayı bilmek zorundayız.” (aynı yerde)

Demek ki VII. Kongre 1935′ten itibaren, kapitalist ulkeleri, savaş ve

barış konusundaki nesnel hareket tarzlarına gore ikiye ayırır:

“Avrupa’da, en savaşcı ve en gerici guclerin hukumette olduğu ve bu

guclerce yonetilen, genel bir savaşın ve ozellikle de SSCB’ye karşı bir

savaşın bir an evvel başlatılmasıyla yakından ilgilenen bir kapitalist

ulkeler grubunun resminin giderek daha acık bir bicimde ortaya

cıktığını goruyoruz. Diğer tarafta ise başka bir kapitalist ulkeler

grubu oluşmuştur. Bunlar coğunlukla, parlamenter rejimi muhafaza

eden ve barışın korunmasıyla az ya da cok ilgilenen ulkelerdir.” (aynı

yerde)

Boylelikle VII. Kongre, 1935′te, her ne kadar hazırlanan savaşı

emperyalistler arası bir savaş olarak tanımlasa da, gelişmekte olan ve

1939′da olgunlaşarak İkinci Dunya Savaşını bir antifaşist savaş, bir

ozgurluk savaşı yapan ozel unsurlara dikkat cekmekten geri

kalmamıştır.

b) Faşizmin Tahlili.

Boyle bir bağlamda, baş duşman olarak gorulen faşizmin tahlili, ozel

bir onem arz etmektedir. Dimitrov, Leipzig duruşmasındaki

kahramanca mucadelesinden sonra, IV. Kongre’nin tezlerinden ve VI.

Kongre’nin bunları derinleştirmesinden hareketle, bu tahlilleri,

Hitler’in iktidara gelmesiyle ortaya cıkan yeni unsurları da katarak

geliştirmiştir.

Nazizmin Almanya’daki zaferi, bu ulkenin yeri ve ekonomik ağırlığı

goz onune alındığında, dunyanın en gerici guclerinin Alman buyuk

sermayesi etrafında birleşmesini sağlamıştır. Buyuk sermayenin bu

bolumu, SSCB’nin guclenmesinden, krizin ağırlaşmasından, sınıf

mucadelesinin ve ezilen halkların mucadelesinin şiddetlenmesinden

urken tum ulkelerde, sınıf hakimiyetini korumanın yolunu faşist

diktatorlukte ve tum sınıf orgutlenmelerinin ve haklarının yok

edilmesinde aramaktadır.

VI. Kongre, 1928′de, faşizm ve sosyal demokrasinin, sayelerinde

burjuvazinin kendi iktidarını surdurmeyi umduğu karşılıklı olarak

birbirlerini guclendiren iki yol olduğunun altını cizmişti. Almanya’da

sosyal demokratların Hitler’i komunistlerle ittifak kurmaya

yeğlemeleri, bunun anlamlı bir kanıtıydı.

Kendi sırası geldiğinde VII. Kongre, Nazilerin Almanya’daki zaferinin

acıklamasının, sonuc olarak sadece komunistlere karşı değil ama tum

demokratik guclere karşı en vahşi baskının uygulanmasını doğuran,

iktidardaki gerici burjuvazinin her turlu demokratik kılıfı terk etmesi

yatmaktadır:

“Faşizmin iktidara gelmesi, bir burjuva hukumetinin yerini diğerinin

alması gibi sıradan bir değişiklik değildir, ama burjuva sınıfının

hakimiyet bicimi olarak bir devlet biciminin - burjuva demokrasisinin

- yerini bu hakimiyetin başka bir bicimine, acık terorist diktatorluğe

bırakmasıdır.” (Dimitrov)

VII. Kongre, Komunist Enternasyonal’in bu son kongresi, diğer

kongrelerin de mucadele etmiş oldukları kendi cizgisinden sağ ve sol

oportunist sapmalara karşı dikkati cekerek, nesnel duruma bağlı

olarak antifaşist Halk Cephesi ve Birleşik Cephe kurulmasını

onermiştir.

Orgutlenme ile ilgili Sonuclar.

VII. Kongre, uluslararası komunist hareketin, Komunist

Enternasyonal’in VI. Kongreden itibaren yuruttuğu Bolşevikleştirme

cabalarının sonucu olarak, iyice buyuduğu bir sırada

gercekleştirilmiştir. Bu cabaların sonucunda, 1928′de Komunist

Enternasyonal’e bağlı 65 parti varken, 1935′teki VII. Kongrede bu sayı

76′ya yukselmiş, 3.835.000 olan uye sayısı, 6.800.000′e yukselmiştir.

Bununla birlikte:

“Komunist Enternasyonal’in dunya capındaki VII. Kongresi, Komunist

Enternasyonal’e bağlı bazı seksiyonların calışmalarında ciddi

eksiklikler tespit etmiştir ki bunlar: Birleşik Cephe taktiğinin ağır ve

gecikmiş bir bicimde uygulanması, politik olduğu kadar da ekonomik

kısmi hak talepleri icin kitleleri harekete gecirebilmede yetersizlik,

burjuva demokrasisinden kalanların koruması icin mucadele

gereğinin anlaşılmaması, bağımlı ve somurge ulkelerde anti

emperyalist Birleşik Cephe kurma zorunluluğunun anlaşılmaması,

burjuva partilerin kurduğu emekci kitle orgutleri ile faşist ve reformist

sendikalarda faaliyet gostermeye horgoru ile yaklaşma, şehirli kucuk

burjuvazi kitleleri ve koyluluk arasında faaliyette bulunmanın

oneminin kucumsenmesidir.” (VII. Kongrenin Yurutme Komitesi’nin

Raporuna ilişkin Kararı)

Bu sekterizm, anti faşist mucadelede ve kısmi hak talepleri

mucadelesinde, Komunist Partilerin kitlelerin başına gecmesi yolunda

engel teşkil ediyordu. V. Kongrede sağ oportunizm uzerinde kuvvetle

durulurken, VI ve VII. Kongreler arasında ise bu tip yanlışlar gercek

bir tehlike arz ediyorlardı. Bu goşizmin kokleri, kısmen, tabanda

Birleşik Cephe’yi gercekleştirmeye yonelik girişimleri sabote eden

sosyal demokrat yoneticilerin ihanetine duyulan tepkiden, ama aynı

olcude koşullardaki değişimin karmaşıklığından ve hızından

kaynaklanıyordu:

“Koşulların hızla değişmesi, kitlelerin hoşnutsuzluğunun şiddetli bir

bicimde artması, savaş tehdidinin ve faşizm tehlikesinin buyumesi,

komunistleri duruma ve değişik parti, grup ve kişilerin rolune ilişkin

değerlendirmelerini değiştirmeye, yeni duruma uygun parolaları

uygun zamanda ortaya atmaya mecbur ediyor ve onları muthiş bir

orgutlenme calışması yapmak zorunda bırakıyordu. Bu gorevlerin

başarılmasında, komunistler coğunlukla ornek davranışlar

sergilediler. Bununla birlikte parolaları bazen hızlı ve karmaşık bir

bicimde gercekleşen politik değişimin gerisinde kalıyordu, sınıfsal guc

ilişkilerini her zaman doğru bir bicimde değerlendiremiyorlardı, yine

bazen kısa zaman once uygun olan ama hemen sonra farklı bir

durumun ortaya cıkmasıyla aşılan mucadele yontemlerinde ve

parolalarda ısrar ediyorlardı.” (Yurutme Komitesi’nin VII. Kongre’ye

sunduğu Raporu)

Karşılaşılan gucluklerin bu bilancosundan hareketle, care bulmak

amacıyla orgutlenme konusundaki şu değişiklikler benimsendi:

“Moskova’dan tum sorunları cozmenin ve (illegal ve legal partiler,

koyluluğun hakim olduğu ulkelerdeki ve yuksek bir gelişmişlik

derecesine ulaşmış ulkelerdeki partiler, somurgelerdeki ve bağlı

oldukları anavatandaki partiler, vs… olmak uzere) en ceşitli

koşullarda yer alan 75 partiye karşı yonetici rolune sahip olmanın

imkansızlığı goz onune alındığında, Komunist Enternasyonal’in

yonetim ve calışma yontemlerini değiştirmenin kacınılmaz olduğu

anlaşılır.” (Dimitrov’un, VII. Kongre’nin gundeminin ikinci bolumunu

hazırlamakla gorevli komisyona 1 Temmuz 1934 tarihli mektubu)

Bu etkenden daha onemlisi, bu partilerin coğunun gercek kitle

partileri haline gelmiş olmaları olgusudur:

“Giderek daha cok sayıda Komunist Parti - ki bunlar VI. Kongre

zamanında henuz kucuk propaganda gruplarıydılar - bugun kitle

partileri haline donuşmeye ve kendi ulkelerinde onemli birer politik

guc olarak ortaya cıkmaya başlamışlardır. Buyuk ulkelerdeki

komunist partilerin hepsinde bizim ilkelerimize sadık, ulkelerindeki

en karmaşık taktik ve politik sorunları kongrelerimizin ve tum

uyelerimizin katılımıyla gercekleştirdiğimiz toplantılarımızın

kararlarını temel alarak, bağımsız bir bicimde cozmeye yetenekli

yonetsel organizmalar oluşmuştur.” (Yurutme Komitesi’nin VII.

Kongre’ye sunduğu eylem raporu)

Bu temeldedir ki:

“Kongre, Yurutme Komitesi’nin eylem raporu ile ilgili kararında,

hareketimizin somut yonetiminin, seksiyonların bizzat kendilerinde

yoğunlaştırılmasına karar vermiştir. Bu bizi, partilerin Komunist

Enternasyonal kongrelerinin ve Yurutme Komitesi’nin genel

toplantılarının aldıkları kararlardan guc alarak gelişmelerdeki ani

donemeclerde komunist hareketin taktik ve politik gorevlerine kendi

başlarına ve doğru cozum bulabilmeleri amacıyla, Komunist Partileri

gercekten Bolşevik olan yoneticilerle sağlamlaştırmaya, kadroların

eğitimi ve yetiştirilmesi calışmasını her yoldan guclendirmeye

zorlamaktadır.” (Dimitrov, VII. Kongrenin kapanış konuşması)

Yurutme Komitesi’nin bundan sonraki rolu konusunda ise şu karara

varılmıştır:

“Komunist Enternasyonal’in dunya capındaki VII. Kongresi, Komunist

Enternasyonal Yurutme Komitesi’ni, (…) etkinliğinin ağırlık merkezini,

tum sorunları cozebilmek icin her ulkenin somut koşul ve

ozelliklerinden hareketle, uluslararası işci hareketinin temel politik ve

taktik yonelimlerinin hazırlanması uzerine taşımaya ve genel kural

olarak Komunist Partilerin orgut ici meselelerine doğrudan

karışılmasını engellemeye davet eder…” (Yurutme Komitesi’nin

Raporuna İlişkin Karar)

Demek ki onceki calışmaların deneyimleri, sınıf mucadelesinin somut

ihtiyacları ve nesnel durum karşısında, Komunist Enternasyonal’in ve

onu oluşturan seksiyonların merkezi yonetiminin durdurulmasına

daha 1935′te karar verilmiştir. Yani iddia edildiği gibi Komunist

Enternasyonal’in fesih tarihi olan 1943′te değil.

Yine sınıf mucadelesinin gerekliliklerine ve gercekliklerine daha yakın

olma kaygısıyladır ki, Kızıl Sendikalar Enternasyonali (İ.S.R.) orgutu

değiştirilmiştir:

“Kızıl Sendikalar Enternasyonali’ni yeniden orgutlemeyi oneriyorum.

Bu tartışmanın ardından yeniden orgutlenmeyi onermek gerekir.

KSE’nin etkinlik merkezi yabancı ulkelere taşınmalı, yabancı

ulkelerde propaganda yapacak, sendikal birlik icin mucadeleyi

yurutecek ve sendikal sınıf mucadelesi cizgisini bu ulkelerde

uygulayacak merkezler kurulmalıdır. Burada ise, KSE’nin bu

muazzam yapısı, bu muazzam aygıtı kucultulmeli, Komunist

Enternasyonal’e bağlı ve ona faaliyetlerinde yardımcı olacak kucuk bir

merkez bırakılmalıdır. Yayın ve propagandaya gelince, ulkelerin kendi

icinde, kapitalist ulkelerin işci sınıfının daha yakınında

yoğunlaştırılmalıdırlar.” Komunist Enternasyonal Yurutme

Komitesi’nin 11 Mart 1936 tarihli toplantısı)

Komunist Enternasyonal’in orgutlenmesindeki ve yonetimindeki bu

temel donuşumler, milyonlarca ve milyonlarca uyeyi etraflarında

toplayan Komunist Partilerin buyuk kapitalist ulkelerde eriştikleri

buyukluk ve olgunluk seviyesiyle, uluslararası alandaki ve her

ulkenin kendi icindeki guc ilişkilerinin durmadan hızlanan

değişimlerine hızla uyum sağlama ihtiyacıyla, ulusal bağlamların

karmaşıklığıyla ve ceşitliliğiyle ve eşitsiz gelişimin artmasıyla

ayırdedilen somut durumun evriminin sonucuydu. Bunun orneği

Fransa’da 1934′te yaşanmıştır. Hitler’cilerin bir yıl once Almanya’da

iktidarı ele gecirmelerinden dersler cıkardıktan sonra kitleler, once

kendiliğinden, ardından FKP yonetiminde harekete gecerek, faşist

saldırıyı ve hukumet darbesi girişimini acık bir bicimde durdurdular.

Elbette Komunist Enternasyonal’in gecirdiği bu donuşumler ve bu

“ademi merkeziyetcilik” hicbir bicimde sağ ve sol sapmaların “serbest”

gelişimi icin bir acık cek verme anlamına gelmiyordu. Komunist

Enternasyonal bu sapmalarla mucadele etmek icin kuvvetlerini

birleştirmekten asla geri kalmadı (hatta cok sonraları bircok partinin

revizyonizme duşeceği bilinse bile). Ancak icinde bulunulan durumda

bu onlemler, Komunist Enternasyonal’e bağlı ulusal partilerin her

birinin doğu ulkelerindeki Komunist Partiler tarafından yonetilen halk

demokrasilerinin inşasında, anti faşist direniş ve mucadelede baş rolu

oynadıkları ve kesin sonuca goturen konumu elde tuttukları bir genel

kaynaşma doneminde yararlı olacaktır.

FKP’nin ve ozellikle de İKP’nin (İtalyan Komunist Partisi) sağ

sapmaları, Komunist Enternasyonal’in ortaya koyduğu ve bu tur

tehlikelerin farkında olup partileri bu konuda uyaran VII. Kongre

tarafından dile getirilen doğru taktikler sayesinde kazanılan zaferlerin

onemini bizden gizlememelidir:

“Bu taktik cizgiyi zafere ulaştırma kararından esinlenen ve bu yolun

partilerimizi başarıya gotureceğinden emin olan Kongremiz, aynı

zamanda bu Bolşevik cizginin pratikte uygulanmasının hatasız, hic

guclukle karşılaşmadan, sağa yada “sol”a belli sapmalar olmaksızın,

kimi zaman oportunizm ve kuyrukculuk tarafına, kimi zaman sekter

kendini soyutlama tarafına sapmalar olmaksızın gercekleşmeyeceği

olasılığını goz onunde bulundurmuştur. (…)

“Bizim saflarımızda ne fraksiyonlara ne de fraksiyoncu entrikalara yer

vardır. Her hangi bir fraksiyoncu eylemle bizim saflarımızın demirden

birliğini bozmayı deneyen kim olursa olsun, Lenin ve Stalin’in bize

oğrettiği Bolşevik disiplininin anlamını yine bu birlikten oğrenecektir.

Bu uyarı belirli partilerde yer alan ve orgutlerinin yaşadıkları

gucluklerden, yenilgilerden, aldıkları yaralardan ve zincirinden

boşanan duşmanın darbelerinden yarar sağlamayı uman bazı

unsurların kulağına kupe olsun…” (Dimitrov, VII. Kongrenin kapanış

konuşması)

Uyarı acıktır, yorumdan uzaktır ve Komunist Enternasyonal’in

tehlikeleri hic de gormezden gelmediğini, aksine bunları, Komunist

partilerin faşizme karşı mucadelede zamanında inisiyatif almalarını

sağlayan kararlarını alırken goz onune aldığını gosterir.

5. Savaş Dönemi ve Komünist Enternasyonal’in Dağıtılması

(1937-1943)

VII. Kongre ile savaşın başlangıcı arasındaki olaylarla fazla vakit

kaybetmeden, Komunist Enternasyonal’in dağıtılma tarihi olan

1943′teki celişkiler sistemi ve somut durumla ilgilenelim.

Somut ve askeri ifadesini, faşist ve anti faşist bloğun karşı karşıya

gelmesinde bulan celişki, diğer tum celişkileri belirleyen celişkidir.

Anti faşist blok, kendiliğinden ortaya cıkmamıştır. İngiliz, Fransız ve

Amerikan emperyalist guclerinin Hitler’ci saldırıyı doğuya, SSCB’ye

doğru yonlendirme stratejilerinin top yekun başarısızlığa uğramasının

sonucudur. Nitekim hatırlamamız gerekir ki, SSCB’nin ve

Komintern’in (Komunist Enternasyonal’in) 1935′ten beri faşist ulkeleri

soyutlamak amacıyla “barış aşığı ulkelerin kolektif guvenliği” icin

ortak bir politikanın gerekliliği uzerine ısrarla tekrar ettikleri

onerilerine rağmen, bu emperyalistler on yıla yakın bir zaman

boyunca SSCB’yi soyutlamak icin Hitler’le anlaşmak ve III. Reich’ın

gozlerini bu ulkeye dikmesini sağlamak icin didinip durmuşlardır.

Bu şekilde 1941′e gelindiğinde, faşist saldırganlık ve onun dunyaya

egemen olma tehdidi, saldırıya uğramış emperyalist ulkelerin ve

somurge halkların, SSCB ile bir tek ve aynı anti faşist blokta fiilen

ittifak kurmalarını sağlamıştır.

Celişkiler sisteminin bu ani ve niteliksel değişimi, olayların, geri

donuşlerin de mumkun olduğu kendi gelişim surecleri yaşanırken

gercekleşir. Orneğin, Rus-Fin savaşı sırasında, “matrak savaş” da

denilen bir tarafta Almanya’nın diğer tarafta İngiltere ve Fransa’nın

bulunduğu savaş parodisinin oynandığı sırada, İngiliz ve Fransız

saflarında SSCB’ye karşı saldırı isteği artar ve bunlar, SSCB’nin

Nazilerin kacınılmaz saldırısına karşı savunma yeteneklerini

artırmaya calıştıkları bir sırada, Fin cephesine asker gondermekten

cekinmezler.

Aynı bicimde, Hitler’ciler, Doğu cephesinde Kızılordu’nun karşısında

yenilgilere uğradıkca, celişkiler sistemi de daha sonra “soğuk savaş”

olarak adlandırılan aşamaya, yani sosyalizm ve kapitalizm arasındaki

zıtlığın anti faşist ittifaka ustun geldiği aşamaya evrilecektir…

Benzer bir evrim, ezilen halklarla emperyalist gucler arasında da

gozlemlenebilir. 1943′te, yani tam da Stalingrad’daki kesin zaferle

birlikte savaşın buyuk donum noktasının gercekleştiği senede, batılı

ulkelerin hukumet başkanlığı saraylarında mevcut ittifaklardan

donme tasarıları ciddi olarak değerlendirilmekteydi. Dunya capındaki

emperyalizm, savaş sonrasında aleyhine gelişeceğini anladığı guc

ilişkilerinden gun gectikce daha cok korkuyordu. Burjuva yazını bile,

ittifakı bozma ya da bundan vazgecme imkanlarına yonelik korku

dolu bir arayışı anlatan hikayelerle doludur.

O zamanlar, SSCB ve uluslararası komunist harekette sorulan soru

şuydu: Boyle bir projenin gun ışığı gormemesi icin ne yapmalı?

Hitler’in Stalingrad kapılarındaki mareşali Paulus’un teslim

olmasından hemen sonra, Nazilerin SSCB ile anti faşist cephede

ittifak kurmuş olan emperyalistleri korkutmak icin “Avrupa’nın

uzerine ortulen demir perde” teması uzerinden geniş bir kampanya

yuruttuklerini bilinmektedir. Goebbels’in bu propagandasının amacı,

anti faşist cepheyi parcalamak ve ittifaktan donmeleri

cesaretlendirmekti. Nazilerin bu ateşli ve cılgınca propagandasında,

Komunist Enternasyonal’in bicimsel varlığı, “Moskova tarafından

yonlendirilen Bolşevik beşinci kol” uzerine iddialarının kanıtı olarak

gosteriliyordu. Demek ki başta gelen hedefi sosyalizmin guclerinin ve

ezilen halkların mucadelesinin desteklenmesi olan anti faşist

mucadelenin guclenmesini sağlayan tum unsurların ortaya konması

gerekiyordu.

Bazı kapitalist devletlerde burjuvazinin korkusu oylesine buyuktu ki

komunistlere ve halkın ozgurluk icin mucadele eden kesimlerine karşı

faşistlerle muttefik olmak tercih edildi. Başka devletlerde,

burjuvazinin onemli bir kısmı, tercihini aksi yonde yaptı. Coğu

durumda, burjuvazi ceşitli tercihleri olan iki ya da daha fazla

fraksiyona bolunmuştu ve durum daha karmaşıktı.

Gorulduğu gibi celişkiler sistemi son derece karmaşıktır, cok hızlı

değişir ve duruma gore bir yonde ya da diğer bir yonde cok buyuk bir

hareketliliğe sahiptir. Dahası, doğrusunu soylemek gerekirse, savaş

durumu Komunist Enternasyonal’in merkezi bir yonetim sistemine

sahip olmasını imkansız kılmaktadır. Komunist Enternasyonal’in

dağıtılması ile ilgili kararın bize kesin olarak anlattığı şey de budur.

Bu karar aynı zamanda, Komunist Enternasyonal’in boyle bir olasılığı

daha VII. Kongre’den itibaren ongormuş ve bundan gerekli orgutsel

sonucları cıkarmış olduğu gerceğinin ortaya koyduğu buyuk ideolojik

gucunu kanıtlamaktadır:

“Henuz savaştan once bile, her ulkenin ulusal ve uluslararası

durumunun karmaşık bir hale gelmesi karşısında, işci sınıfının

guclerinin tek bir uluslararası merkez tarafından yonetilmesinin

aşılmaz gucluklerle karşılaştığı, her gun daha da apacık bir gerceklik

haline geliyordu. Farklı ulkelerin gelişimlerindeki derin ayrılıklar,

politik kurumlarının heterojen ve coklukla birbirine karşıt karakteri,

toplumsal ve ekonomik gelişimleri arasındaki ritim ceşitliliği, işci

sınıfının her ulkedeki sınıf bilinci ve orgutluluk duzeyi arasındaki

farklılıklar, her ulke icin farklı gorev ve yukumlulukler

yuklemektedir.” (Komunist Enternasyonal’in Dağıtılmasına İlişkin

Karar, Mayıs 1943)

Nitekim VII. Kongre de, 1935′te, Yurutme Komitesi’nin gorevini genel

yonelimi hazırlamak olarak belirlemişti. Komunist Enternasyonal’in

genel yonlendirmelerinin yerel hareketin gelişimini engellememesi

icin, Yurutme Komitesi’nin ulusal durumların somut gercekliklerini

yakından tanıması gereğinin altını cizmişti. Kongre bunu başarmak

icin bir dizi karar aldı:

- Buyuk coğrafi bolgelerden sorumlu komisyonların hazırlanması;

- Her merkez komitesi nezdinde danışmanların yer alması;

- Yurutme Komitesi’nin daha sık ve daha duzenli toplanması;

- Daha buyuk sayıda ulkenin ve partinin temsil edilebilmesi icin,

Komite’nin uye sayısının artırılması;

- Kendi ulkelerindeki durumun tahlili icin, Komunist Partilerden

kadrolarını Yurutme Komitesi’ne gondermeleri talebi.

Bu tedbirlerin butun olarak amacı, yonetimin VII. Kongre tarafından

her partinin merkez komitesine devredilmesinin ardından, genel

yonelimlerin hazırlanması icin mumkun olan en cok sayıda unsuru

kendinde toplayabilmekti.

Savaşın başlamasından sonra, Komunist Enternasyonal’in bolgelere

gore merkezler kurması gundeme geldi. Bruksel’deki merkez, ki varlığı

bu ulke (Belcika) savaştan etkilenmediği surece devam etmiştir, buna

ornektir. Ama catışmanın dunyaya yayılması, Komunist

Enternasyonal uyelerine ve komunistlere yonelik girişilen cadı avı

kampanyası ile birlikte, bu merkezlerin calışmasını gucleştiriyordu.

Bu bolgesel merkezlerin Yurutme Komitesi ile ilişkileri, giderek daha

fazla kesintili ve giderek daha duzensiz hale geliyordu.

Nesnel olarak, sadece genel yonelimleri hazırlamaktan ibaret olan bir

yonetim bile, giderek daha olanak dışı ve etkisiz hale geliyordu. Varlığı

tamamen bicimsel hale gelmiş boyle bir merkezi ayakta tutmaya

calışmak, hayatın gerisinde kalmak ve faşizme karşı mucadelenin

guclendirilmesini ve desteklenmesini gerektiren mevcut goreve ihanet

etmek demekti.

Bunun ardından, her komunist parti, calışmalarını ulusal alandaki

somut gerceklikten hareket ederek yurutme yoluna gitti. Bunun em

onemli sonucu, komunist partilerin, her ulkedeki anti faşist ozgurluk

mucadelesinde yer alması ve başı cekmesidir. Komunist Partilerin

antifaşist ozgurluk mucadelesinde boyle bir konumda yer almaları,

Komunist Enternasyonal’in 1935′teki son Kongresi sırasında yapılan

hazırlıkların sonucudur.

Bu durum aynı zamanda, savaşın niteliğinin onun ceşitli

aşamalarından hareketle tahlili ve komunist partilerin gorevleri ile

ilgili birbiriyle acıkca celişen yaklaşımların varlığını acıklar. Burjuva

ve Trockist teorisyenler bircok defa, Komunist Enternasyonal’in icinde

bir bolunmenin koklerini bulmaya calışmışlardır. Bunun icin orneğin,

Dimitrov’un savaşı anti emperyalist olarak niteleyen 1939′daki

yaklaşımlarını, farklı komunist partilerin savaşın muhtelif

aşamalarını anti-faşist olarak niteleyen yaklaşımlarına ve J. V.

Stalin’in 1946′da savaşı başından sonuna kadar anti-faşist ve

ozgurluk icin mucadele olarak niteleyen yaklaşımlarına karşı imiş gibi

gostermeye calışırlar.

Bu karşıtlık bazı durumlarda gerceklik payı taşıyabilir. Bazı partiler

savaşın anti faşist boyutunu kendi oportunizmlerini onaylatmak icin

kullandılar, bazıları ise, onun emperyalistler arası niteliğinde ısrar

ederek kendi sol sekterizmlerini haklı gostermeye calıştılar. Oysa o

durumda, geniş bir anti faşist cepheye şiddetle ihtiyac vardı. Ancak

bu vakaların sayısı sınırlıydı. Coğu durumda, komunist partiler,

aşağılık faşist canavarın yenilgiye uğratılması icin yapılan mucadeleyi

ustlenmek olan gorevlerini yerine getirdiler. Tum bu durumlarda,

gorunurdeki celişki, icinde farklı komunist partiler ile genel bir

cizginin hazırlanabilmesi icin gerekli unsurları bir araya

toplayabilmenin nesnel imkansızlığının birbiriyle mucadelesini

barındıran somut durumların ceşitliliğinin yansımasıydı. Komunist

Enternasyonal’in dağıtılma kararının anlattığı şey de budur:

“Hitler tarafından başlatılan dunya savaşı, farklılıkları daha da

arttırmış ve faşist diktatorlukle yonetilen ulkeler ve Hitler karşıtı

koalisyonda birleşmiş ozgur halklar arasında derin bir ucurum

yaratmıştır.

“Bir yandan, Hitler’in yanında yer alan ulkelerde, işciler ve emekci

kitlelerin gorevleri tum gucleriyle kendi devletlerinin yenilgilerini

hazırlamak, Hitler’ci savaş makinesinin altını iceriden oymak ve savaş

kışkırtıcısı hukumetlerini devirmekken, Hitler karşıtı koalisyonda

bulunan emekci kitleleri, tum halkların hak eşitliğini guvence altına

almak ve faşist gucleri mumkun olduğu kadar cabuk ezebilmek icin

kendi hukumetlerinin savaş cabalarını tum gucleriyle desteklemek

gibi kutsal bir goreve sahiptirler. Bazı ulkelerde faşizmle mucadele

edenlerin ozel gorevleri olduğu da gozden kacırılmamalıdır. Boylelikle,

Hitler’ci faşistlerce işgal edilen ulkelerde, işciler ve emekci kitleler,

işgalciye karşı silahlı mucadeleyi orgutlemek ve bu mucadeleyi ulusal

kurtuluş savaşına donuşturmekle gorevlidirler. Aynı zamanda, parti

ayrımı olmaksızın en geniş halk kitlelerinin, Hitler karşıtı koalisyon

uyesi ulkelerin tarafında mucadelede birleşmesi, kitlelerin her

ulkedeki ulusal yukselişinin ve işci sınıfının oncusu tarafından

harekete gecirilişinin, en iyi bir bicimde, ozelde her devletin kendi

sınırları icinde gercekleştirilebileceğini kanıtlamıştır.” (aynı yerde)

Somut durumların artan ceşitliliğini kapsayacak bir genel yonelim

hazırlanması icin gerekli malzemenin yokluğuna bağlı deneyim

surecinde, savaşın niteliği sorunu aşağıdaki aşamaları sergiler:

- VII. Kongre hazırlanan savaşın başlıca eğilimlerine bakarak onu

emperyalistler arası bir savaş olarak tahlil eder, ancak henuz 1935′te

buyuyen anti faşist boyutlarını da acık secik belirtir.

- Savaşın başındaki “matrak savaş” politikaları ve Finlandiya’da

SSCB’ye karşı ortak bir Fransız-İngiliz mudahalesi girişimleri,

olayların gidişini sosyalizm karşıtı bir savaşa doğru yonlendiriyor gibi

gorunur. Acıktır ki burada, Fransız ve İngilizlerin, Hitler’in daha

sonra Fransa’yı işgalinin kesin olarak parcalayacağı “mudahale

etmeme” politikaları son kez denenmiştir. “Demokratik” kapitalist

devletlerin ikiyuzluluğunun şansını sondan bir onceki deneyişinin,

Hitler tarafından onerilen ve Sovyet yonetiminin kabul ettiği

“saldırmazlık paktı” ile sonuclanan goruşmeler sırasında,

Moskova’daki muzakerelerin hicbir karar alma yetkisi olmayan İngiliz

ve Fransız delegeler tarafından yurutulmesi olduğunu anımsayalım.

- 1941′deki SSCB saldırısı ve anti faşist koalisyonun oluşması,

kuşkusuz savaşı anti faşist ve ulusal kurtuluşcu olarak

nitelendirmeyi mumkun kılar.

İkinci Dunya Savaşını kesin bir bicimde “anti faşist ve ulusal

kurtuluşcu” olarak nitelendirebilmek icin yeterli olguların bir araya

toplanması, ancak savaştan sonra ve catışmanın farklı aşamalarının

evriminin butunune bakılabilmesiyle mumkun oldu. Bir tahlilin

doğruluğunun, mumkun olan en fazla sayıda maddi ve nesnel etkenin

hesaba katılmasına bağlı olduğunu, ancak oznel ve eklektik tahlilin

destekcileri anlayamazlar.

Bu duzeyde, sadece verili bir ulkenin kendi icindeki sınıfsal ilişkilerin

parcası olarak faşizm değil, ama aynı zamanda o zaman icin bir

gerceklik olan, faşist dunya egemenliği ve “dunya bolşevizminin

ortadan kaldırılması” programının ortaya konma girişimi soz

konusuydu. 1914-1918′deki gibi sadece somurgeler ve denetim altına

alınacak alanlar icin yapılan bir emperyalistler arası savaş soz

konusu değildi. Yapılmak istenen şey, anti faşist koalisyondaki diğer

emperyalist gucler de dahil olmak uzere tum dunya halklarını III.

Reich’ın egemenliğine tabi uşaklar haline getirmekti.

Komunist Enternasyonal Yurutme Komitesi’nin VII. Kongre

tarafından kendine verilen genel yonelimleri besleme gorevini,

zayıflığından ya da ihanet ettiği icin değil, savaşın bunu nesnel olarak

imkansız kılması sebebiyle durdurmuştu. Komunist Enternasyonal’in

son kongresinin Yurutme Komitesi’ne verdiği gorev, maddi ve nesnel

olarak imkansız hale geldiği icin kaduk olmuştu.

Komunist Enternasyonal’in Dağıtılması: Yerinde Ve Doğru Bir karar.

Yukarıda one surulen nedenlere birini daha eklemek gerekir.

Komunist Partilerin coğunun anti faşist direnişin başını cekmesi

olgusunun kanıtladığı gibi, Komunist Partilerin doğru anda doğru

hazırlıklar yaparak genel yonelimlerin yokluğundan kaynaklanan

boşluğu doldurmalarını sağlayan, Komunist Enternasyonal’in

yetenekli kadrolar yetiştirmeye yonelik onceki faaliyetidir. Bazı

Komunist Partilerin (1947′deki Kominform’un kuruluş toplantısının

eleştirdiği gibi) onemli olcude sağ sapmalar gercekleştirmesi,

uluslararası komunist hareketin bu zaferinin değerini asla duşurmez.

Gorevini yapma imkansızlığı icindeki bir merkeze sahip olan

uluslararası komunist hareketin aşılmış bir orgut bicimini yaşatmayı

istemeye devam etmek, cocukca bir dogmatizm tarafından sadece her

ulkedeki mucadelenin somut ihtiyaclarına değil ama aynı zamanda

uluslararası olcekte faşizmin ezilmesi icin yapılan mucadeleye de

zarar vermeye mahkum edilmek demekti:

“Marksizm-Leninizm’im yaratıcı oğretilerine sadık komunistler, hicbir

zaman aşılmış orgutlenme bicimlerinin ne pahasına olursa olsun

korunması taraftarı olmadılar. Eylem bicimlerini ve yontemlerini her

zaman, verili bir tarihsel durumun somut ozelliklerine ve işci sınıfının

butununun temel politik cıkarları ile bu cıkarların yuklediği gorevlere

tabi kıldılar. Komunistler, işci sınıfının ulusal kitle partilerinin

kurulmasıyla gorevlerini tamamlayan Uluslararası İşci Birliği’ni, bu

birinci enternasyonali feshetmekte tereddut etmeyen Karl Marx’ın

verdiği orneği hatırlarlar. Bu yaklaşımlardan hareketle ve Komunist

Partilerin ve kadrolarının ulaştıkları buyume ve olgunluk seviyesini

dikkate alarak, ve mevcut savaş koşullarının işci hareketin yonetici

merkezi olarak Komunist Enternasyonal’in feshini gundeme

getirmesini goz onune alarak, dunya capında bir kongre toplama

cabası dunya savaşı koşulları tarafından engellenen Komunist

Enternasyonal Yurutme Komitesi prezidyumu, Enternasyonal’in

seksiyonlarına aşağıdaki teklifi sunmakta sakınca gormez…” (aynı

yerde)

Birinci Enternasyonal’e yapılan gonderme anlamsız değildi. Bu

gonderme, Komunist Enternasyonal’in, bazı partiler ve bazı

komunistler tarafından anti faşist cephenin zorunluluğuna

dayanılmasının bunların sağ oportunist eğilimlerini onaylatma amaclı

yapıldığının bilincinde olduğu olgusunu da yansıtır. Kominform, bu

sapmalar nedeniyle Komunist Enternasyonal’in uc onemli uyesini cok

sert bir bicimde eleştirecektir: Amerikan, Fransız ve İtalyan Komunist

Partileri.

Dağıtılma sureciyle ilgili olarak, savaş sırasında tum seksiyonlar bir

kongrede toplanmasının imkansızlığından başka bir kanıt ileri

surmeye gerek yoktur. Toplamda 31 seksiyon, Komunist

Enternasyonal’in dağıtılmasını onayladı, hic karşı cıkan olmadı, kalan

seksiyonlar ise goruşlerini bildirmeyi savaş koşulları yuzunden

başaramadılar. Demek ki ortada demokratik olarak alınmış bir karar

vardır.

Geriye birkac seneden beri tartışılmayan dağıtılmanın zamanı sorunu

kalıyor. Bazı sapma taraftarlarının buyuyen kendi oportunizmlerini

(ki bundan orokomunizmin, Titoizmin, vs…’nin ilk sayıklamalarını

kastediyoruz) onaylatmak icin Komunist Enternasyonal’in dunya

proletaryası ve halkları nezdindeki guc ve etkinliğinden

yararlanmasını onleme gereğinden başka, bunun sebeplerini ayrıca

1943′un nesnel durumunun bağlamında ve kazanımlarında aramak

gerekir.

Bu yıl, Kızılordu’nun Stalingrad’daki tarihsel zaferinin kazanıldığı

yıldır. Bu, Hitler’in yukselişinden ve dunyanın fethine doğru

muzafferane yuruyuşunden sonra Almanların uğradıkları ilk bozgun

ve Nazilerin heveslerini bitiren savaşın buyuk donum noktasıdır.

Bu zafer, sadece Bolşeviklerin işini cabuk bitireceklerini duşunen

Nazileri şaşırtmakla kalmadı, SSCB’nin anti faşist cephedeki

emperyalist muttefiklerini de hazırlıksız yakaladı. Onları, SSCB’nin

muhtemel bir zaferinin olası sonuclarıyla karşı karşıya getirdi. Nazi

Almanya’sı da aynı anda iki cephede birden savaşamayacağını anladı

ve İngiliz ve Amerikalılarla bir anlaşmaya varmak icin cabaladı.

Sovyet karşı saldırısı gelişip buyuduğu olcude, Goebbels tarafından

hazırlanan ve amacı anti faşist ittifakı parcalamak olan muthiş bir

propaganda kampanyası başlatıldı.

Bu kampanyanın işlediği temalar, “Avrupa’nın ustune inen demir

perde”, “Avrupa halklarının bağımsızlıkları ve demokratik ozgurlukleri

icin mucadele”ye cağrı, “Bolşevik barbarlığı ve totalitarizmi” tehdit

veya tehlikesi, vs… idi.

(Burada Emperyalist Batının ve Gorbacov’un “perestroyka”sından

sonra “kadife” karşı devrime, vs…’ye acılım yapan yeni Sovyet

burjuvazisinin geniş bir bicimde tekrar ele aldığı temaların hepsi

bulunmaktadır)

Bu Nazi propagandasında, Komintern’in bicimsel varlığı bile unlu

“kızıl tehlike”nin “kanıtı” olarak gosteriliyordu.

Boyle bir kara calma, tum Avrupa’nın Kızılordu tarafından olası

ozgurleştirilmesinin, kendi sınıf cıkarları acısından doğuracağı

hesaplanamaz sonucları sorusunu şimdiden kendine soran anti faşist

ittifak uyesi ulkelerde belli bir yankı buldu. Boyle bir gorunum

karşısında paniğe kapılan İngiliz ve Amerikan burjuvazisinin bir

bolumu, faşist soyleme geri donmeye başlamıştı. 14 Şubat 1943

tarihli New York Times’da şoyle yazıyordu:

“Rus orduları, yavaş ve acımasız bir bicimde batıya doğru ilerlemeye

devam ediyorlar. (…) Bu ordular, onemli sayıda kişide, Avrupa’da bir

Bolşevik hakimiyeti kabusunu işleyen son zamanlardaki Nazi

propagandası icin verimli bir toprak teşkil eden şuphe ve sorguları

besliyorlar.”

Boyle sorgulamaların sonucu olarak, İngiliz ve Amerikalı muttefikler

tarafından SSCB’ye karşı, ozellikle de ikinci cephenin acılması

konusunda, acık ya da gizli gercek anlamda bir cok provokasyona

girişilmiştir. SSCB bu donemde Avrupa’daki savaşın tum ağırlığını tek

başına ustlenmişti. Avrupa’daki ikinci cephe, İngiliz ve Amerikan

birliklerinin Fransa’ya cıkarma yapmasıyla acılmalıydı. Başlangıcta

1942′de yapılması ongorulmuş, sonra 1943′e alınmış, sonunda ancak

1944′te gercekleştirilebilmişti.

“Sovyet hukumetinin, Sovyetler Birliği’nin temel cıkarlarının savaşta

ortak duşman karşısında boyle tanınmazlıktan gelmesini kabul

etmeyeceğini soylemek gereksizdir. Bana duş kırıklığımı cok iyi

anladığınızı yazıyorsunuz. Size şunu soylemek zorundayım ki basit

olarak sadece Sovyet Hukumetinin duş kırıklığı değildir soz konusu

olan, aynı zamanda muttefiklerimize duyduğumuz, ağır bir

sınamadan gecen guvenin de sarsılmasıdır. Burada Rusya’nın ve Batı

Avrupa’nın işgal altındaki bolgelerindeki milyonlarca insanın

hayatının kurtarılmasının ve yanında İngiliz ve Amerikan

fedakarlıklarının daha az onemli gorunduğu Sovyet Ordularının

devasa boyuttaki fedakarlığını azaltmanın soz konusu olduğu

unutulmamalıdır.” (Stalin’in Churchill’e 24 Haziran 1943 tarihli

mektubu.)

Nazi barbarlığına karşı en buyuk bedeli odeyenlerin Kızıl Ordu ve

SSCB halkları olduğu asla yeterince tekrarlanmayacaktır. Batılı

muttefikler Fransa’da ikinci cephe acılması gorevlerini sozlerine sadık

kalarak 1942′de gercekleştirmiş olsalardı, 23 ila 30 milyonu bulan

Sovyet kaybı, daha az olurdu.

Bunun yerine, 15 Nisan 1943′te, Londra’da surgunde bulunan

Polonya hukumeti, Nazi propagandasının bir yankısı olarak Britanya

basını tarafından da desteklenen, “Katyn katliamı”ndan SSCB’yi

sorumlu tutan Sovyet karşıtı bir basın kampanyası başlattı:

“Polonya Hukumetiyle ilişkilerin kopmasıyla ilgili 21 Nisan 1943

tarihli mesajımda, Polonyalılar tarafından basında 15 Nisanda (1943)

başlatılan ve once Polonya milli savunma bakanının acıklamaları,

ardından da Polonya Hukumetinin 17 Nisandaki (1943)

acıklamalarıyla hızlanan Sovyet karşıtı kampanyanın, Londra’da

hicbir tepkiyle karşılaşmamış olması, ustelik Polonyalılar tarafından

hazırlanmakta olan boyle bir Sovyet karşıtı kampanya hakkında

Sovyet Hukumetinin onceden uyarılmamış olması olgusundan

hareketle, başlatılan kampanyadan Britanya hukumetinin haberinin

olmadığını duşunmenin guc olduğu sonucuna

varmaktayım.” (Stalin’in Churchill’e 4 Mayıs 1943 tarihli mektubu)

Tum bu Sovyet karşıtı hazırlığın Stalingrad zaferi sonrası yapıldığını

belirtelim. Bu acık ikiyuzluluk ve dalavereye, İngiliz ve Amerikalıların

SSCB’ye Murmansk yoluyla gonderilmesi sozu verilen silah

konvoylarını gondermeme kararı eklenir.

“Bay Roosevelt ile birlikte icinde bulunduğunuz zorunluluklar

sebebiyle SSCB’ye gelen konvoyları Eylule kadar durdurma kararınızı

bildiren 30 Mart tarihli mesajınızı aldım. Bu beklenmedik karar,

SSCB’ye Amerika Birleşik Devletleri ve Buyuk Britanya tarafından

yapılan silah ve stratejik hammadde yardımının feci bir bicimde

azaltılması anlamına gelir…” (Stalin’in Churchill’e 2 Nisan 1943

tarihli mektubu)

1942′de 240 Alman tumeninin 179′u SSCB’ye karşı Doğu cephesinde

savaşıyordu. Bunlara, İngiltere ve Birleşik Devletler’le diplomatik

ilişkilerini muhafaza eden ve resmi olarak savaşa girmeyen

Franco’nun İspanya’sına mensup tumenlerin de aralarında

bulunduğu Nazi Almanya’sı ile muttefik ulkelerin birliklerini de

eklemek gerekir. Demek ki SSCB’ye karşı savaşan toplam 240 tumen

vardı; buna karşın Kuzey Afrika’da başlatılan “Torch Operasyonu”na

karşı sadece 4 Alman ve 11 İtalyan tumeni vardı. İtalya’ya yapılan

cıkarma da, uzlaşmaya gidildiği ve hareketsiz kalan İtalyan tumenleri

ciddi bir direniş gostermeden teslim oldukları icin, gercek bir

carpışma yaşanmadan gercekleştirildi.

Aslında goruşmeler, Kızılordu’nun Stalingrad’daki zaferinin ve 10

İtalyan tumenini yok eden saldırılarının duyulmasından hemen sonra

başlamıştı. İtalyan Faşistleri, Şubat 1943′te New York’tan gelen

Kardinal Francis Spellman tarafından ziyaret edildiler. Vatikan,

Birleşik Devletler ve İtalyan Faşistleri arasında Mussolini’yi

tutuklanması ve ardından hemen teslim olarak İngiliz ve Amerikan

birliklerinin İtalya’ya sızmasını kolaylaştıracak bir faşist hukumetin

kurulması konusunda anlaşmaya varıldı:

“İtalyan devlet aygıtının tum gorunumunu ve yapısını, bu yapı ve

gorunum yumuşak, esnek ve ona yardıma gelen gucler olan İngiltere

ve Birleşik Devletler tarafından bicimlendirilebilir durumda iken,

yıkmak buyuk bir hata olurdu.” (Churchill’in Avam Kamarası’ndaki

konuşması)

Başka bir acıklamada da şoyle deniyordu:

“Badoglio’nun adamlarının temsil ettiği monarşi yanlısı ve

muhafazakar kadrolar bir gun yok olursa, İtalya hemen komunist

devrim yoluna girer.” (Churchill’den alıntı yapan W. H. McNeil,

“Amerika, Britanya ve Rusya: Ortak hareketleri ve Catışmaları”.)

SSCB’nin muttefiklerinin bu ikiyuzluluğu, onu Nazilerin

Stalingrad’daki felaketlerinden sonra gelen Avrupa’daki “politik

felaket” olarak goren Roosevelt’in danışmanı William C. Bullit’e ait bir

memorandumda gosterilmiştir. W. C. Bullit burada, Avrupa’nın Hitler

tarafından ele gecirilmesinin “ozgur kurumlarımız icin hoş gorulemez

bir tehdit” olduğunu bildirir, ama aynı zamanda “Avrupa’nın Stalin’in

komunist diktatorluğu altına girmesinin de aynı derecede buyuk bir

tehdit olduğunu” one surer.

Kampanyanın temelinde “Stalin Hitler’le aynıdır” duşuncesi

gorulmektedir.

Adını “Marshall Planı”na veren Amerikan Generali Marschall, 1943

Ağustosunda aşağıdaki yaklaşıma gore hareket etmeyi tavsiye

ediyordu:

“Oncelikle Ruslar lehine bir başarı olasılığında… Almanlar Rusları

puskurtmek icin ulke icine sızmamızı kolaylaştırabilirler.”

1943′te İngiltere ve Birleşik Devletler’in politikasının koşe taşını tam

da bu teşkil etmektedir: SSCB’nin bu korkunc sınavdan mumkun

olduğunca zayıflamış cıkması icin savaşın ağırlığını tek başına

taşımasını sağlamak. Savaştan sonra SSCB aleyhine bir guc dengesi

bulmak icin her turlu hesap yapılıyordu. Cunku Nazilerin yine

1943′teki buyuk Kursk muharebesindeki yenilgilerinden sonra,

SSCB’nin zaferi icin ortada hicbir şuphe kalmıyordu:

“Stalingrad savaşı faşist Alman ordusunun duşuşunun habercisiydi,

Kursk savaşı ise onu bir felaketle karşı karşıya bırakmıştır.” (Stalin,

Toplu Eserler, cilt XVI, S. 97, Nouveau Bureau baskısı, Paris 1975)

Tum bu dalavereler ve antifaşist mucadelenin ihtiyacları bakımından,

Komunist Enternasyonal’in kapatılma zamanı uygundur ve iyi

duşunulmuştur. J. V. Stalin’in bizzat kendisi de Reuter Ajansı’na 28

Mayıs 1943′te bunu ifade eder:

“Komunist Enternasyonal’in feshi akla uygun bir karardır, cunku:

“a) Hitler’cilerin “Moskova başka ulusları Bolşevikleştirmek icin

onların hayatlarına burnunu sokmaya calışıyor” yalanını acığa

cıkarır. Artık bu karalama kampanyasına son verilmiştir.

“b) İşci hareketinin icindeki komunizm duşmanlarının, farklı

ulkelerdeki Komunist partilerin kendi halklarının cıkarı icin hareket

etmedikleri, yabancı kaynaklı emirlere itaat ettikleri şeklindeki

karalama kampanyalarını ortaya cıkarır. Bu camur atmaya da aynı

şekilde son verilmiştir.

“c) Ozgurluk aşığı ulkelerdeki yurtseverlerin, dinsel inanc ve parti

ayrımı yapmadan kendi ulkelerindeki tum ilerici gucleri tek bir ulusal

kurtuluş bloğunda birleştirme ve faşizme karşı mucadeleyi geliştirme

amaclı etkinliklerini kolaylaştırmıştır.

“d) Tum ulkelerdeki yurtseverlerin, ozgurluk aşığı halkları

Hitler’ciliğin dunyaya hakim olma tehdidine karşı tek bir uluslararası

mucadele cizgisinde birleştirmeye yonelik eylemlerini

kolaylaştırmıştır…”

Bu, hem anti faşist ittifakı parcalamaya calışan Hitler’ci kampanyaya

karşı hem de SSCB’nin burjuva emperyalist muttefiklerinin

ulkelerinde ortaya cıkan manevralara karşı Sovyetlerin temel

duşuncesiydi. Bu Sovyetlerin halkları faşizme karşı tutarlı bir

mucadelede birleştirme programıydı.

SSCB’nin ve sosyalizmin yenilgisi ve ozellikle de Avrupa’da faşizmin

yeniden dirilmesi goz onune alındığında bazı karşılaştırmalar

yapılabilse de, dunya 1939′da tamamen bugunku gibi değildi.

Almanya Hitler’ciydi; Avusturya faşistti; faşizm İtalya, İspanya,

Cekoslovakya, Romanya, Macaristan, Yugoslavya, Bulgaristan,

Polonya ve Finlandiya’da zafer kazanmıştı.

Hitler, “yıldırım savaşı” acarak, İsvicre ve kendi adasına cekilmek

zorunda kalarak duzenli olarak bombardımana uğrayan İngiltere

dışında, tum Avrupa’yı ele gecirir. Ardından tum Avrupa kıtasının

potansiyelini ve kıtanın tum (ekonomik ve askeri) altyapısını

kullanarak, İşcilerin ve Koylulerin vatanına karşı tarihte eşi

gorulmemiş vahşilikte bir saldırıya kalkışmıştır.

Savaşın gercek ve somut koşullarını, ozellikle de 1943′teki koşulları

dikkate alınırsa, aşılmış bir orgutlenme biciminin “yuzeysel” bir

bicimde korunmasının, sadece ve sadece “cocukluk hastalığı”na

yakalanmış ya da İkinci Dunya Savaşı’nın ulusal kurtuluşcu ve anti

faşist karakteriyle tamamen uyuşmazlık halindeki dogmatik

unsurların isteği olabileceği acıkca ortaya cıkar. Boyle bir talep,

sadece anti faşist cepheyi parcalamaya calışan Hitler’cilerin ve

emperyalistlerin ekmeğine yağ surebilirdi. Faşistleri ezme programı

zamanın temel goreviydi ve “hareketin yerel ve ozel cıkarlarının genel

cıkarlarına tabi kılınması” ilkesi komunist politikanın koşe taşıydı.

Aı輒lamaları Nerede Arıyoruz?

Tum burjuva ve emperyalist literatur, SSCB’nin yozlaşarak “totaliterburokratik”

ve milliyetci” bir devlet haline gelmesi, Komunist

Enternasyonal’in SSCB’nin “ulusal cıkarlarına hizmet eden bir arac”a

donuşmesi konularında Trocki’den alıntı yapar. Trocki ise hicbir

zaman sorgulanmamıştır ve “teori”lerinin cok sayıda ceşitlemeleri

uluslar arası burjuvazinin sahip olduğu muazzam araclarla taşınıp

yayılmıştır. Kruşcev, SSCB’de revizyonistlerin iktidara gelişinden bu

yana kırk yıldır durmadan yayılan anti komunist kampanyayı inanılır

kılmak icin emperyalistler ve Trockistler tarafından kullanılan

kişiliktir.

İkinci dunya savaşı oncesinde ve savaş sırasında, SSCB’nin

gercekleştirdiği muthiş başarılar ve uluslararası komunist hareketin

buyuyen otorite ve saygınlığı karşısında gercek ve surekli buyuyen bir

sempati vardı. Bu, işci hareketinin ve ezilen halkların mucadelesinin

onemli bir guc olduğu bir donemdi.

Ancak “soğuk savaş”la birlikte, emperyalizm eski Nazileri alıp eğitti ve

korudu, onları Trockistler ve Sosyal demokrasi ile birlikte komunizme

karşı haclı seferinde kullandı. Bu haclı seferi, 1950′lerde SBKP’deki

Kruşcev’ci revizyonistlerin zaferi ile bozguncu bir yankı buldu.

Emperyalizmin ideolojik ve yıkıcı saldırısı, orokomunistlerde ve

revizyonizmde “inandırıcı” bir muttefik bulmuştu ki bunların yaptığı,

uluslararası komunist hareketin istikrarını bozmak ve Komunist

Enternasyonal’in defalarca mucadele ettiği sağ ve sol sapmaların

gelişimini serbest bırakmaktı. Bu oportunist sapmaları inceleme

zahmetine katlanılırsa, “Jupiter’in baldırı”ndan buyu yardımıyla

birdenbire cıkmadıkları anlaşılabilir. Bunlar, dunya burjuvazisinin ve

emperyalizmin, SSCB’deki Sovyet iktidarının ve proletarya

diktatorluğunun ilk adımlarından itibaren yuruttuğu saldırının

doğrudan urunleridir.

Gecici bir zafer kazanan karşı devrimin, komunizmi suclayıp

yargılamaya ve sosyalizmin itibarını kırmaya calıştığı bir tarihsel

donemdeyiz. Bu amaca giden her yol, sosyal demokrat ideoloji,

Trockizm, ceşitli bicimlere sokulmuş faşist ideoloji, liberalizm,

burjuva milliyetciliği, vs… iyidir. Burada işci sınıfını ve muttefiklerini

(koyluler, ezilen halklar) sınıf ideolojisinden ve gecmişteki

kahramanlıkları gercekleştiren komunist ve işci nesillerinin

katkılarından sonsuza dek uzaklaştırma soz konusudur.

Boyle bir durum karşısında bir secim yapmak zorundayız: Belirsizlik

durumunda kalarak hicbir şey yapmamak icin en anlamsız

bahaneleri bulmak ve kurtlarla beraber ulumak ya da gunumuzde

coğunun yaptığı gibi utanc verici bir bicimde kendi kendini inkar

etmek; yada gecmişte olanın karmaşıklığına rağmen geriye donup bir

goz atabiliriz ve atmak zorundayız. Ve kendimize şunu sormalıyız,

sormak zorundayız: Bugun bu kadar kotu durumdaysak, biz daha

once ne zaman iyi durumdaydık, işci ve halk hareketi, devrimci sınıf

savaşımı ve ezilen halkların mucadelesi ne zaman iyi durumda

oldular? Ve neden o zamanki durum lehimize idi? Teori, ezberlenecek

bir soyut cozumlemeler toplamından daha başka bir şey ise, teori

ezilen halkların ve dunya proletaryasının sosyalizm ve kurtuluş icin

mucadelelerinde kazandıkları deneyimlerse, teori bu deneyimden

alınan derslerin bir toplamıysa, bu derslere sahip cıkmanın tam

zamanıdır.

Dunya capındaki mevcut karşı devrim durumu cok ciddidir. Bunu el

cabukluğuyla dondurup hemen karşı saldırıya gecilebilmesinin

mumkun olduğunu duşunmuyoruz. Ama bizim sınıf mucadelemizde

saf tutan kadın ve erkeklere bunu başarmanın bir yolu olduğunu

soyluyoruz: Dunya proletaryasının ilkelerini yeniden sahiplenmek.

Bunun birinci aşaması, dunya komunist ve işci hareketi tarafından

biriktirilen teorik ve pratik deneyim ve dersleri, Marx’ın ve Engels’in,

Lenin ve Stalin’in, SSCB Komunist Partisi(Bolşevik)’nin, Komintern ve

Kominform’un bunları bir bireşim haline getirerek uygulamaya

koymalarında olduğu gibi, ozumsemektir.

Revizyonizmi yenmek icin, amacı dunya proletaryasının devrimci sınıf

bilincini yok etmek ve onun politik ve ideolojik oncusunun yeniden

orgutlenmesini engellemek olan burjuva-Trockist saldırı karşısında

teslim olmaktan ziyade, bu kazanımlardan yararlanmak ve sırtımızı

onlara yaslamak zorundayız.

Lille, 19 Aralık 1992__